نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداری، تهران، ایران

2 دانشگاه تربیت معلم، گروه زمین شناسی، تهران، ایران

چکیده

در این تحقیق از سامانه پشتیبان تصمیم (Decision Support System: DSS) برای حمایت مدیران در تصمیم‌گیری در مورد وضعیت روستاهایی که در معرض خطر زمین‌لغزش قرار دارند استفاده شده است. هدف از کاربرد این سامانه، ارائه روش بهینه برخورد با خطر بروز زمین‌لغزش در مناطق روستایی می‌باشد. برای تصمیم‌گیری در این مورد از نرم‌افزار دفنیت (Definite) از سامانه پشتیبان تصمیم استفاده شده است و مدلی برای آن تنظیم شده که شامل سه راهکار: تثبیت زمین‌لغزش، اجتناب از خطر لغزش (جابه‌جایی روستا)، و پذیرش ریسک و با مد نظر قرار دادن چهار تأثیر (اثر) هزینه، کاهش خسارت جانی، نظر مردم و نظر مدیران محلی در مورد هر راهکار می‌باشد. این راهکارها از لحاظ چهار اثر مذکور سنجیده و با هم مقایسه می‌شوند تا در نهایت راهکار بهینه از بین آنها انتخاب گردد. برای تعیین هزینه راهکار تثبیت ابتدا بایستی تعیین نمودکه آیا زمین‌لغزش با روشهای معمول در کشور قابل تثبیت هست یا خیر؟ این کار با استفاده از نرم‌افزار دیگری از سامانه پشتیبان تصمیم انجام می‌گیرد. پس از تعیین جزئیات روش، هزینه‌های لازم برای آن برآورد می‌گردد. مقادیر بقیه اثرها نیز برآورد شده و بدین ترتیب کاربر می‌تواند با وارد نمودن این اطلاعات در مدل، گزینه بهینه را انتخاب نماید. بررسی موردی زمین‌لغزش باریکان توسط این مدل انجام گرفته و راهکار تثبیت زمین‌لغزش به عنوان مناسب‌ترین راهکار برای برخورد با معضل زمین‌لغزش در این منطقه پیشنهاد شده است. نتایج با بررسیهای میدانی و جامع انجام یافته در این خصوص مطابقت دارد.
 

کلیدواژه‌ها

رحمانی، گ.، 1377- بررسی و تحلیل پایداری شیبهای طبیعی با نگرشی ویژه به ساختار و تکتونیک منطقه در طالقان مرکزی (جنوب شرق شهرک)، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه شهید بهشتی، 169 صفحه.
عطایی، ا.، 1382- مدیریت مهندسی مناطق لغزشی استراتژیک با استفاده از سیستم DSS ، مطالعه موردی زمین‌لغزش باریکان، پایان‌نامه کارشناسی ارشد زمین‌شناسی مهندسی دانشگاه تربیت معلم، 150 صفحه.
غیومیان، ج.، فاطمی عقدا، س.م.، داودی، م.ه.، عطایی، ا.،‌ نوروزی، ع.ا.،‌ باقریان، ر.، 1383- طرح جامع پایدار سازی یا جابجایی روستاها بر اساس شرایط اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی مناطق لغزشی، گزارش نهایی، ستاد حوادث و سوانح غیر مترقبه کشور، کار گروه تخصصی زلزله و لغزش لایه‌های زمین، 280 صفحه.
قبادی، 1381- زمین‌شناسی مهندسی (ویژه دانشجویان عمران)، انتشارات دانشگاه شهید چمران، 235 صفحه.
مرکز تحقیقات آبخیزداری و حفاظت خاک کشور، 1380- پروژه شیوه‌های تثبیت زمین‌لغزشها، (پروژه زمین‌لغزش باریکان).
معماریان، ح.، 1374- زمین‌شناسی مهندسی و ژئوتکنیک، انتشارات دانشگاه تهران، 953 صفحه .
 
References
Geneletti, D., 2004- A GIS-based Decision Support System to identify nature conservation prorities in an appline valley remnant. Landslide Policy, 21, 149-160.
Ghayoumian, J., Ghermezcheshmeh, B., Feiznia, S., Norouzi, A.A., 2005- Integrating GIS and DSS for identification of suitable areas for artifical recharge, Case study Meimeh basin, Isfahan, Iran, Environmental Geology, Vol. 42, No.4, 493-500.
Janssen, R. & Herwijnen, van H., 2001- DEFINITE: A system to support decisions on a finite set of alternatives, Getting started manual, Institute for Environmental Studies Vrije Universities Amesterdam, the Netherlands.
Power, D.J., 2003- A brief  history of Decision Support Systems, DSS Resources.COM.
Rosa, D., Mayol, Dids-Perrira, E., Fernandez, M., Rosatr, D., 2004- A land evaluation Decision Support System (Micro LEIS DSS) for agricultural soil protection, with special reference to the Mediterranean resion, Environmental modelling & software 19-929-942.
Sharifi, M.A., 1996- Introduction to Decision Support Systems for natural resource management.
Sharifi, M.A., Westen, C.J. van, 1997- Lecture Note, International institute for Aerospace Survey and Earth Science (ITC), The Netherlands.
Timmerman, H., 1997- Decision Support Systems in Urban Planning.
Turner, A.K., Schuster, R.L., (eds) 1996- Landslide investigation and mitigation, National Academy of Science, USA, Special Report 247.