نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 گروه زمین‌شناسی، دانشکده علوم، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران

2 پژوهشکده علوم زمین، سازمان زمین‌‎شناسی و اکتشافات معدنی کشور، تهران، ایران

چکیده

ردیف­های رسوبی با ستبرای زیاد از نهشته­های ژوراسیک میانی تا پسین در باختر رشته کوه­های بینالود وجود دارد. این ردیف­های رسوبی بیشتر شامل سنگ‎آهک، سنگ‌آهک مارنی و مارن است. ستبرای توالی بررسی شده در برش بقیع 706 متر اندازه­گیری و با توجه به ویژگی‌های سنگ‌شناسی  به چهار بخش تقسیم شده است. توالی مورد بررسی به صورت هم شیب بر روی شیل‌های تیره رنگ معادل سازند کشف‌رود قرار گرفته و در بخش بالایی با سنگ‌آهک­های ستبر لایه و نخودی رنگ معادل سازند مزدوران به صورت هم‌شیب پایان می‌پذیرد. فراوان‌ترین و مهم‌ترین ماکروفسیل­های موجود در این سنگ­ها، آمونیت­ها هستند. بررسی زیای آمونیتی موجود، منجر به شناسایی 43  جنس و 76  گونه آمونیتی شده است که از این تعداد، 8 گونه برای نخستین بار از ایران گزارش می­شوند. با توجه به مجموعه فسیلی شناسایی شده، سن باتونین پیشین کیمریجین را برای این توالی می‌توان در نظر گرفت. زیای آمونیتی موجود، شباهت­های فراوانی را با زیای آمونیتی سازند چمن بید در کپه داغ و دلیچای در البرز دارد و ارتباط نزدیکی را با زیای آمونیتی مناطق حاشیه‌ای مدیترانه نشان می‌دهد.

کلیدواژه‌ها

کتابنگاری                                                                           
آقانباتی، ع.، 1365- نقشه زمین‌شناسی چهار گوش مشهد، مقیاس 1:250000 ، سازمان زمین‌شناسی کشور.
آقانباتی، ع.، 1377- چینه‌شناسی ژوراسیک ایران (دو جلد)، سازمان زمین‌شناسی کشور، 746 صفحه.
افتخار نژاد، ج.، 1359- تفکیک بخش­های مختلف ایران از نظر وضع ساختمانی در ارتباط با حوضه­های رسوبی، نشریه انجمن نفت، شماره 82، ص 19-28.
افشار حرب، ع.، 1373- زمین‌شناسی کپه داغ، طرح تدوین کتاب زمین‌شناسی ایران، شماره 11، 275 صفحه.
پور لطیفی، ا.، 1385- نقشه زمین‌شناسی چهار گوش اخلمد، مقیاس 100000 : 1، سازمان زمین‌شناسی کشور.
درویش زاده، ع.، 1380- زمین‌شناسی ایران، موسسه انتشارات امیر کبیر، چاپ دوم، 901 صفحه.
رئوفیان، ا.، مرجوی، م.، عاشوری، ع.، وحیدی نیا، م. و زند مقدم، ح.، 1386- رخساره ها و محیط رسوبی نهشته‌های ژوراسیک میانی تا فوقانی در دهنه حیدری (شمال‌غرب نیشابور). یازدهمین همایش انجمن زمین‌شناسی ایران، دانشگاه فردوسی مشهد، صفحات 561-558 .
رئوفیان، ا.، عاشوری، ع.، مجیدی فرد، م. و وحیدی نیا، م. ، 1386- بایواستراتیگرافی سنگ‌های ژوراسیک پسین در دهنه حیدری- بجنو (شمال‌غرب نیشابور) بر مبنای فونای آمونیتی، بیست و ششمین گردهمایی علوم‌زمین 1386. صفحات 68-67.
شفیع زاد، م. و سیدامامی، ک.، 1384- سنگ‌چینه‌شناسی و زیست‌چینه‌شناسی سازند دلیچای در باختر شاهرود (البرز خاوری)، فصلنامه علمی - پژوهشی علوم زمین، بهار84، سال دوازدهم، شماره 55، صفحات 113- 98.
شمس، م.، 1386- مطالعه چینه‌شناسی و فسیل‌شناسی سازند دلیچای در منطقه پرور، شمال سمنان، البرز مرکزی، با توجه خاص به فون آمونیتی. پایان‎نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه تهران، 264 صفحه.
شمس، م.، سید امامی، ک. و مجیدی فرد، م.، 1386- معرفی چند گونه آمونیتی جنس مورفوسراس از سازند دلیچای در منطقه پرور (شمال شرقی شهمیرزاد). مجموعه مقالات اولین همایش انجمن دیرینه شناسی ایران، صفحات 135 - 142.
مرجوی، م.، قاسمی نژاد، ا. و عاشوری، ع.، 1387-پالینواستراتیگرافی طبقات ژوراسیک پسین در شمال‌غرب نیشابور(برش دهنه حیدری). دومین همایش انجمن دیرینه‌شناسی ایران، اصفهان، صفحات117-113.
مهدیفر، ف.، 1379- مطالعه آمونیت‌های ژوراسیک در غرب مشهد. پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه فردوسی مشهد، 150 صفحه.
نبوی، م.، 1355- دیباچه‌ای بر زمین‌شناسی ایران. انتشارات سازمان زمین‌شناسی کشور، 109 صفحه.
 
References
Cariou, E. and Hantzpergue, P., 1997- Groupe Français d’Études du Jurassique, biostratigraphie du Jurassique ouest-européen et méditerranéen. Zonations parallèles et distribution des invertébrés et microfossiles. Bulletin des Centres de Recherches-Exploration Production d’Elf-Aquitaine 17,1–400.
Majidifard, M. R., 2003- Biostratigraphy, lithostratigraphy, ammonite taxonomy and microfacies analysis of the Middle and Upper Jurassic of norteastern Iran.- Unpublished Ph. D. Thesis, University of Wuerzburg: 1-201, Wuerzburg.
Schairer, G., Seyed-Emami, K., Majidifard, M. R. and Monfared, M., 1999- Erster Nachweis von Untertithon in  der Chaman Bid-Formation an der Typuslokalität bei Bash Kalateh (Zentral-Koppeh Dagh, NE Iran).Mitteilungen der Bayerischen Staatssammlung für Paläontologie und historische Geologie 39: 21-32, 2 pls.:München.
Schairer, G., Seyed-Emami, K., Fuersich, F. T., Senowbari-Daryan, B., Aghanabati, S. A. and Majidifard, M. R., 2000- Stratigraphy, facies analysis and ammonite fauna of the Qal’eh Dokhtar Formation (Middle–Upper Jurassic) at the type locality west of Boshrouyeh (east–central Iran). N. Jb. Geol. Palaont. Abh., 216 (1), 35–66, Stuttgart.
Schairer, G., Fuersich, F. T., Wilmsen, M., Seyed-Emami, K. and Majidifard, M. R., 2003- Stratigraphy and ammonite fauna of Upper Jurassic basinal sediments at the eastern margin of the Tabas Block (east – central Iran), Geobios 36, 195–222.
Seyed - Emami, K., 1988- Jurassic and Cretaceous Ammonite fauna of Iran and their paleobiogeographic significance. ( Die Jura- und Kriede- Ammoniten des Iran und iher palaobiogeographische Bedutung) In: Wiedmann, J& Kullman, J. (Eds.), Cephalopodes- present and past , pp. 599 – 606. Schweizerbartsche Verlagsbuchhandlung, Stuttgart.
Seyed - Emami, K., Schairer, G. and Zeiss, A., 1995- Ammoniten aus der Dalichai–Formation (Mittlerer bis Oberer Jura) und der Lar–Formation (Oberer Jura) N Emamzadeh-Hashem (Zentralalborz, Nordiran), Mitt. Bayer. Staatsslg. Palaont. hist. Geol., 35, 39–52, Munchen.
Seyed-Emami, K., Schairer, G., Fursich, F. T., Wilmsen, M. and Majidifard, M. R., 2002- Reineckeiidae (Ammonoidea) from the Callovian (Middle Jurassic) of the Shotori Rang (East Central Iran). N. Jb. Geol. Palaont. Mh, (3), pp. 184-192.
Wilmsen, M., Fuersich, F. T. and Seyed-Emami, K., 2003- revised lithostratigraphy of the Middle and Upper Jurassic Magu Group of the northern Tabas Block, east-central Iran, Newsl. Stratigr., 39 (2/3), 143–156, 4 Fig.