نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 گروه مخاطرات، زمین‌شناسی مهندسی و ژئوتکنیک، سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشور، تهران، ایران.

2 گروه مخاطرات، زمین‌شناسی مهندسی و ژئوتکنیک، سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشور، تهران، ایران

چکیده

روش تداخل سنجی ماهواره‌ای امواج رادار (InSAR) نشان می‌دهد که در پهنه‌ای گسترده از دشت هشتگرد در استان تهران  با موقعیت جغرافیایی45  47 °35  تا 05 03°36 عرض شمالی و05 29 °50  تا 28  54  °50  طول خاوری ، فرونشست زمین با نرخ بیشینه 16 و نرخ متوسط4/8 سانتیمتئر بر سال شکل گرفته است.  به‌طورکلی آبخوان اصلی دشت از رسوبات آبرفتی سازند کهریزک و تهران با نفوذپذیری زیاد تشکیل شده است که قابلیت هدایت هیدرولیکی بالایی دارند. سازند کهریزک شامل شن، ماسه و سیلت است و به‌طور پراکنده در شمال دشت دیده می‌شود. سازند تهران در مخروط افکنه، از قلوه‌سنگ، شن، ماسه و رس تشکیل شده است و به‌سوی مرکز وجنوب دشت، بر مقدار مواد دانه‌ریز آن افزوده می‌شود. فرونشست زمین فقط در پهنه سازند آبرفتی تهران شکل گرفته است و در پهنه سازند کهریزک مشاهده نمی‌شود. با استفاده از داده‌های ژئوالکتریک و نگاشت چاه‌های اکتشافی و بهره‌برداری، یک پهنه آبخوان تحت فشار تا نیمه تحت فشار در زیر یک آبخوان آزاد در جنوب و باختر دشت تشخیص داده شده است که همخوانی بسیار زیادی با پهنه فرونشست دارد. کل آب‌های نفوذ یافته از سطح دشت به‌طور معمول فقط صرف تغذیه آبخوان آزاد بالایی می‌شود. بهره‌برداری بی‌رویه از آبخوان تحت فشار وآبخوان آزاد شمال دشت که تنها منبع اصلی تغذیه آبخوان تحت فشار است، موجب شکل‌گیری فرونشست زمین در این منطقه شده است. برای اعمال برنامه‌ریزی و مدیریت مناسب برای کاهش و یا توقف نرخ فرونشست زمین در این دشت، این سازوکار باید مورد توجه قرار گیرد.

کلیدواژه‌ها

کتابنگاری
سازمان آب منطقه‌ای تهران، 1365- گزارش پیزومترهای حفاری شده در دشت هشتگرد.
سازمان آب منطقه‌ای تهران، 1374- گزارش تلفیق مطالعات منابع آب حوضه آبریز دریاچه نمک.
سازمان زمینشناسی و اکتشافات معدنی کشور، 1386- گزارش آب زمینشناسی دشت هشتگرد- طرح فرونشست زمین در محدوده استان تهران (جلد دوم)، شرکت توسعه علوم زمین.
شرکت فرانسوی C.G.G، 1354- گزارش ژئوفیزیک دشت هشتگرد.
وزارت نیرو، 1372- گزارش آماری منابع و مصارف آب سطحی و زیرزمینی محدوده مطالعاتی هشتگرد، شرکت مهندسین مشاور لار.
وزارت نیرو، 1382- گزارش آماری منابع و مصارف آب سطحی و زیرزمینی محدوده مطالعاتی هشتگرد، شرکت مهندسین مشاور لار.
 
References
Asquith, G. & Krygowski, D., 2004- Basic well logs analysis 2nd Edition, Tulsa, American association of petroleum geologists, 244p.
Bouwer, H. , 1978- Groundwater hydrology, Mc Graw Hill, 572p.
Rieben, E. H., 1966- Geological observations on alluvial deposits in Northern Iran, Geological Survey of Iran, Rep.9