نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 پژوهشکده علوم زمین، سازمان زمینشناسی و اکتشافات معدنی کشور
2 دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات، تهران، ایران
چکیده
افیولیت تکتونیزه کهدوئیه رخنمون یافته در منتهیالیه محدوده شمالی کمربند افیولیتی ده شیر- بافت، حاشیه جنوبی خرده قاره ایران مرکزی از پریدوتیتهای گوشتهای و توالی پوستهای تشکیل شده است. پریدوتیتهای سرپانتینیتی شده ترکیب هارزبورژیت کلینوپیروکسندار و لرزولیت دارند و توسط دایکهای دیابازی منفرد قطع شدهاند. توالی پوستهای درونی دربردارنده گابروهای تودهای و کمپلکس دایکهای ورقهای دیابازی است که توسط اینتروژنهای ورلیتی، کوارتزدیوریت، پگماتیتگابرو و پلاژیوگرانیت- ترونجمیت قطع شده است. توالی آتشفشانی این مجموعه دارای میان‌لایههایی از چرت و رادیولاریت، سنگ‌آهک پلاژیک دارای ریزفسیلهای کرتاسه بالایی در قاعده و همچنین برش هیالوکلاستیک، هیالوکلاستیت، جریان صفحهای، توف و گدازهی بالشی در بالا است. بررسی تجزیه‌های شیمیایی دلالت بر منشأ سوپرا- سابداکشن دارد و غنیشدگی از عناصرکمیاب سبک مانند Rb و Ba و Th بازتابی از تأثیر سیال‌های برگرفته از صفحه فرورونده است. به نظر میرسد که افیولیت تکتونیزه کهدوئیه، مجموعهای متوالی از مراحل شامل تولد، جوانی و بلوغ را در جریان تکامل خود پشت سر گذاشته است که پیامد طبیعی تشکیل افیولیت در پهنه‌‌های سوپر اسابداکشن است.
کلیدواژه‌ها
کتابنگاری
آفتابی، ع. و فتحی، غ. ، 1375- زمینشناسی و ارزیابی پتانسل معدنی کمربند افیولیتی خمرود-شهربابک کرمان. فصلنامه معادن و فلزات، شماره 50، صفحه 60-73.
ابراهیمی شاه آبادی، م.، 1384- بررسی ژئوشیمی و پترولوژی توده‌های نفوذی بخش دهج- خمرود واقع در نوار افیولیت- ملانژ خمرود- شهربابک، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه شهید باهنر کرمان.
امینی، ص. و کریمی، ا، 1384- ارائه یک توالی کامل افیولیتی از مجموعه‌های افیولیتی دهشیر- شهربابک، مجموعه مقالات نهمین همایش انجمن زمینشناسی ایران، دانشگاه تربیت معلم تهران. صفحه 506-494.
روشن روان، ج.، سبزه ای، م.، ناظم زاده شجاعی، م.، 1375- ورقه 1:100.000 ده شیر. سازمان زمینشناسی و اکتشافات معدنی کشور.
سلطان محمدی، ا.، 1388- ژئوشیمی و پتروژنز سکانس پوستهای افیولیت‌های خبر- مروست، شمال غرب شهربابک. پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه شهید بهشتی.
شفائی‌مقدم، ه.، 1387- کمربند افیولیتی نائین- بافت: سن، ساختار و منشأ. رساله دکتری، دانشگاه شهید بهشتی، 590 صفحه.
عمیدی، س. م.، 1362- تلفیق ورقه 1:250.000 آباده. سازمان زمینشناسی و اکتشافات معدنی کشور.
References
Arculus, R. J., 1994- Aspects of magma genesis in arcs. Lithos, 33, 189–208.
Beccaluva, L., Coltorti, M., Giunta, G. & Siena, F., 2004- Tethyan vs. Cordilleran ophiolites: a reappraisal of distinctive tectono-magmatic features of supra-subduction complexes in relation to the subduction mode. Tectonophysics, 393, 163 – 174.
Bedard, J. H., Lauziere, K., Tremblay, A. & Sangster, A., 1998- Evidence for forearc seafloor-spreading from the Betts Cove ophiolite, New Foundland, Oceanic crust of boninitic affinity, Tectonophysics, 284, 233-245.
Brouxel, M. & Lapierre, H., 1998- Geochemical study of an early Paleozoic island-arc-back-arc basin system, Part 1, The Trinity complex, eastern ophiolite (northern California). Geological Society of America Bulletin, 100, 1111-1119.
Dadd, K. A., 1998- Incipient back-arc magmatism in the Silurian Tumut Trough, new south wales, An ancient analogue of the early Lau Basin, Australian Journal of Earth Sciences, 45, 109-121.
Dilek, Y. & Furnes, H., 2009- Structure and geochemistry of Tethyan ophiolites and their petrogenesis in subduction roll back systems. Lithos, doi; 10.1016/j.lithos.2009.04.022.
Dilek, Y., 2003- Ophiolite concept and its evolution, in Dilek, Y., and Newcomb, S., eds., Ophiolite Concept and the Evolution of Geological Thought, Geological Society of America Bulletin, Special Paper, 373, 1-16.
Dilek, Y., Furnes, H. & Shallo, M., 2007- Suprasubduction zone ophiolite formation along the periphery of Mesozoic Gondwana. Gondwana Research, 11, 453-475. DOI:10.1016/j.gr.2007.01.005.
Dimitrijevic, M. D., 1972- Geology of Kerman. Geological survey of Iran, No. 72.
Elliott, T., Plank, T., Zindler, A., White, W. & Bourdon, B., 1997- Element transport from slab to volcanic front at the Mariana arc. Journal of Geophysical Research, 102, 14991–15019.
Emami, M. H., Sadeghi, M. M. & Omrani, S. J., 1993- Magmatic map of Iran. Scale 1:1,000,000 Geological Survey of Iran and Minning exploration.
Faustino, D. V., Yumul, Jr. G. P., Dimalanta J. V. de Jesus, C. B., Aitchison, J. C. & Tamayo, Jr. R. A., 2006- Volcanic hypabyssal rocks geochemistry of a subduction-related marginal basin ophiolite: Southeast Bohol Ophiolite-Cansiwang Melange complex, central Philipines. Geosciences Journal, V10, N3, 291-303.
Ghasemi, A. & Talbot, C. J., 2006- A new tectonic scenario for the Sanandaj-Sirjan zone (Iran). Journal of Asian Earth sciences. 26 , 683-693.
Hebert, L. B., Asimow, P. & Antoshechkina, P., 2009- Fluid source-based modeling of melt initiation within the subduction zone mantle wedge: Implications for geochemical trends in arc lavas. Chemical Geology. CHEMGE-15780; No of Pages 14. Article in press.
Hermann, J., 2002- Allanite: thorium and light rare earth element carrier in subducted crust. Chemical Geology, 192, 289–306.
Hunter, R. H., 1996- Texture development in cumulate rocks. In: Layered Intrusions, edited by Richard Grant Cawthorn. Elsevier, Amsterdam, 77-101.
Juteau, T. & Maury, R., 2009- La crout Océanique, Pétrologie et Dynamique Endogene. Société Géologique de France Vuibert. Paris, Cedex 13, 470pp.
Juteau, T. & Maury, R., 1999- “The oceanic crust, from accretion to mantle recycling”, Springer-Paris, Chichester, 18, 109-121. p367.
Kato, K. & Saka, Y., 2006- New model for the Early Cretaceous development of SW Japan based on basic rocks of the Chichibu composite Terrane. Geosciences Journal, V10, N3, 320-345.
Keppler, H., 1996- Constraints from partitioning experiments on the composition of subduction-zone fluids. Nature 380, 237–240.
Knipper, A., Ricou, L. E., 1986- Ophiolites as indicators of the geodynamic evolution of the Tethyan Ocean. Tectonophysics, 123, 213- 40.
Kocak, K., Isik, M., Arslan, M. & Zedef, V., 2005- Petrological and source region characteristics of ophiolitic hornblende gabbro from the Aksaray and Kayseri region, central Anatolian crystalline complex, Turkey. Journal of Asian Earth sciences, 25, 883-891.
Le Bas, M. J., Le Maitre, R. W., Streckeisen, A. & Zanettin, B., 1986- A chemical classification of volcanic rocks based on the total alkali silica diagram. Journal of Petrology, 27, 745-750.
Miyashiro, A., 1973- The Troodos Complex was probably formed in an island arc. Earth and Planetary Sciences Letter, 25, 217-222.
Munter, O. & Piccardo, G., 2003- Melt migration in ophiolitic peridotites: the message from Alpine- Apennine peridotites and implications for embryonic ocean basins. In Ophiolite Concept and the Evolution of Geological Thought: Geological Society of America Bulletin, Special Paper, 373, 69–88.
Niu, Y. & Batiza, R., 1997- Trace element evidence from seamounts for recycled oceanic crust in the eastern Pacific mantle. Earth and Planetary Science Letters 148, 471–483.
Pearce, J. A., 1982- Trace element characteristics of lavas from destructive plate boundaries. In: Thorpe, R.S. (Ed.), Orogenic Andesites. Wiley, Chichester, U.K, 528–548.
Pearce, J. A., 2003- Supra- subduction zone ophiolites: The search for modern analogues. In: Dilek, Y. and Newcomb, S. Ophiolites concept and eveolution of geological thought. Geological Society of America Bulletin, 373, Boulder, Colorado, 269- 293.
Pearce, J. A., Lippard, S. J. & Roberts, S., 1984- Characteristics and tectonic significance of supra-subduction zone ophiolites. Geological Society of London, Special Publication. 16, 77–94.
Robertson, A., 2002- Overview of the genesis and emplacement of Mesozoic ophiolites in the Eastern Mediterranean Tethyan region. Lithos., 65, 1-67.
Saccani, E. & Photiades, A., 2004- Mid-ocean ridge and supra-subduction affinities in the Pindos ophiolites (Greece): implications for magma genesis in a fore arc setting. Lithos., 73, 229-253.
Shafaii Moghadam, H., Stern, R. J. & Rahgoshay, M., 2010- The Dehshir ophiolite (centeral Iran): geochemical constraints on the origin and evolution of the inner Zagros ophiolitic belt. Geological Society of America Bulletin, 122, 1516-67.
Shafaii Moghadam, H., Whitechurch, H., Rahgoshay, M. & Monsef, I., 2009- Significance of Nain-Baft ophiolitic belt (Iran): Short-lived, transtensional Cretaceous back-arc oceanic basins over the Tethyan subduction zone. C. R. Geoscience, 341, 1016-1028.
Shervais, J. W., 2001- Birth, death, and resurrection: The life cycle of suprasubduction zone ophiolites. Geochems. Geophys. Geosys. PN 2000GC00080. ISSN 1525-2027.
Shervais, J. W., Kimbrough, D. L., Renne, P., Hanan, B. B., Murchey, B., Snow, C. A., Schuman, M. M. Z. & Beaman, J., 2007- Multi-Stage Origin of the Coast Range Ophiolite, California: Implications for the Life Cycle of Supra-Subduction Zone Ophiolites. International Geology Review, Vol. 46, 289–315.
Soltanmohammadi, A., Rahgoshay, M., Khalatbari Jafari, M., 2009- Petrogenesis of volcanic rocks in the Khabr-Marvast tectonized ophiolite: Evidence for subduction processes in the south-western margin of centeral Iranian microcontinent. Acta Geologica Sinica, V 83, N 5, 884-892.
Stern, R. J. & Bloomber, S. H., 1992- Subduction zone infancy: examples from the Eocene Izu-Bonine-Mariana and Jurassic California arcs. Geological Society of America Bulletin, 104, 1624-1636.
Stern, R. J., Kohut, E. J., Bloomer, S. H., Leybourne, M., Fouch, M. & Vervoot, J., 2006- Subduction factory processes beneath the Guguan cross-chain, Mariana Arc: no role for sediments, are serpentinites important? Contributions to Mineralogy and Petrology, 151 (2), 202-221. doi:10.1007/s00410-005-0055-2.
Sun, S. S. & McDonough, W. F., 1989- Chemical and isotopic systematics of oceanic basalts: implications for mantle composition and process. In: Saunders, A.D., Norry, M.J. (Eds.), Magmatism in the Ocean Basins, Geological Society of London, Special Publication, 42, pp.313–345.
Tian, L., Castillo, P. L., Hawkins, J. W., Hilton, D. L., Hanan, B. B. & Pietruszka, A. J., 2008- Major and trace element and Sr–Nd isotope signatures of lavas from the Central Lau Basin: Implications for the nature and influence of subduction components in the back-arc mantle. Journal of Volcanology and Geothermal Research 178, 657–670.
Winter, J. D., 2001- An introduction to igneous and metamorphic petrology. Prentice- hall inc. upper Saddle River, New Jersey. P 697.
Wood, D. A., 1980- The applications of a Th–Hf–Ta diagram to problems of tectonomagmatic classification and to establishing the nature of crustal contamination of basaltic lavas of the British Tertiary Volcanic Province. Earth and Planetary Science Letters 50, 11–30.
Wood, D. A., Joron, J. L., & Treuil, M., 1979- A re-appraisal of the use of trace elements classify and discriminate between magma series erupted in different tectonic settings. Earth and Planetary Sciences Letters, 45, 326-336.
Xu, J. F., Castillo, P. R., Li, X. H., Yu, X. Y., Zhang, B. R.& Han, Y. W., 2002- MORB-type rocks from the Paleo-Tethyan Mian-Lueyang northern ophiolite in the Qinling Mountains, Central China: implications for the source of the low 206Pb/204Pb and high 143Nd/144Nd mantle component in the Indian Ocean. Earth and Planetary Science Letters 198, 323–337.
You, C. F., Castillo, P. R., Gieskes, J. M., Chan, L. H. & Spivack, A. J., 1996- Trace element behavior in hydrothermal experiments: implications for fluid processes at shallow depths in subduction zone. Earth and Planetary Science Letters 140, 41–52.
)