نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 کارشناسی ارشد، پژوهشکده علوم زمین، سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشور، تهران، ایران
2 دانشیار، گروه اکتشاف، دانشکده مهندسی معدن، پردیس دانشکده‌های فنی، دانشگاه تهران، تهران، ایران
3 دانشیار، پژوهشکده علوم زمین، سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشور، تهران، ایران
4 دکترا، دپارتمان ژئوفیزیک و طرح‌های اکتشافی، شرکت نفت فلات قاره ایران، تهران، ایران
چکیده
یکی از مطالعات بنیادین مورد نیاز در میادین هیدروکربوری، بررسی گسل‌ها و شکستگی‌های میدان و تعیین نقش آنها در مخزن است. اگر مخزن میدان هیدروکربوری از نوع کربناته و شکاف‌دار باشد، بررسی این ویژگی‌ها درجه اهمیت بالاتری دارند. از آنجا که ساختارهای زمین‌ساختی، جدا از همدیگر نیستند؛ ضروری است این ساختارها به‌طور هم‌زمان مورد مطالعه قرار گیرند که در صورت وجود ارتباط زایشی میان آنها، این ارتباط مشخص شود. در این پژوهش با استفاده از داده‌های چاه‌نگاری تصویری، مقاطع لرزه‌ای و نقشه زمان- ژرفا و در پایان مدل‌سازی تجربی به بررسی احتمالات شکل‌گیری گسل‌های داخلی و شکستگی‌ها پرداخته شده است. جایی که در جلوی جبهه دگرریختی زاگرس بوده است و ظاهراً تنش‌های ایجاد کننده کمربند چینخورده- رانده زاگرس در آن تأثیر چندانی نداشتهاند. در این میدان نفتی دو دسته گسل با روند و نقش‌های متفاوت شناسایی شده است. دسته اول با روند شمالی- جنوبی با سازوکار وارون به عنوان کنترل‌کننده هندسه ساختار میدان و دسته دوم با روند شمال باختر- جنوب خاور با سازکار عادی که احتمالاً عامل به وجود آورنده شکستگی‌های اصلی در میدان مورد مطالعه هستند. این میدان تحت تأثیر وارون‌شدگی ساختار و تبدیل به یک ساختار فراجسته ایجاد شده است. بر پایه تحلیل‌های انجام شده، گسل‌های درون ساختاری احتمالاً به دلیل بالا آمدن دیواره نمکی و یا حرکت چپ‌گرد گسل‌های مرزی این میدان ایجاد شده‌اند. با تفسیر شکستگی‌های ناشی از حفاری و برون‌شکست‌ها، سوی تنش افقی بیشینه و سوی تنش افقی کمینه مشخص شد. همچنین امتداد دسته دوم گسل‌ها نیز هم‌روند با شکستگی‌های ناشی از حفاری شناسایی شده‌اند. بنابراین روند این ساختارها شامل میانگین شکستگی‌های طبیعی، برون‌شکست‌ها و روند گسل‌های عادی محلی با یکدیگر همخوانی دارند که می‌تواند منشأ شکستگی‌ها را زمین‌ساختی معرفی کند.
کلیدواژه‌ها
Ahr, W. M., 2008- Geology of carbonate reservoirs, the identification, description, and characterization of hydrocarbon reservoirs in carbonate rocks, John Wiley and Sons, USA.
Barton, C. A. and Zoback, M. D., 2002- Wellbore imaging technologies applied to reservoir geomechanics and environmental engineering, in M. Lovell and N. Parkinson, eds., Geological applications of well logs: AAPG Methods in Exploration, No. 13, p. 229–239.
Bell, J. S., Price, P. R. and McLellan, P. J., 1990- In-Situ Stress in the Western Canada Sedimentary Basin [Abstract]. Bulletin of Canadian Petroleum Geology, 38(1), pp.157-157.
Cheung, P., Hayman, A., Laronga, R., Cook, G., Flournoy, G., Goetz, P., Marshal, M., Hansen, S., Lamb, M., Larsen, M., Li, B. and Orgen, M., 2002- A Clear Picture in Oil Base Muds.Oil field Review, 2001/2002.
Cooper, M. A., Williams, G. D., De Graciansky, P. C., Murphy, R. W., Needham, T., De Paor, D., Stoneley, R., Todd, S. P., Turner, J. P. and Ziegler, P. A., 1989- Inversion tectonics—a discussion. Geological Society, London, Special Publications, 44(1), pp.335-347.
Cosgrove, J. W. and Ameen, M. S., 2000- A comparison of the geometry, spatial organization and fracture pattern associated with forced folds and buckle folds. Geological Society Special Publication No. 169.
Harris, J. F., Taylor, G. L. and Walper, J. H., 1960- Relation of deformation fractures in sedimentary rock to regional and local structure. Am. Assoc. Petroleum Geologists. Bull., V. 44, No. 12, p. 1853-1873.
Khoshbakht, F., Azizzadeh, M., Memarian, H., Nourozi, G. H. and Moallemi S. A., 2012- Comparison of electrical image log with core in a fractured carbonate reservoir. Journal of Petroleum Science and Engineering, V. 86–87, p. 289-296.
Nelson, R. A., 2001- Geologic analysis of naturally fractured reservoirs. Gulf professional publishing is an imprint of Butterworth–Heinemann. 2nd ed. P. 350.
Nie, X., Zou, Ch., Pan, L., Huang, Zh. and Liu, D., 2013- Fracture analysis and determination of in-situ stress direction from resistivity and acoustic image logs and core data in the Wenchuan Earthquake Fault Scientific Drilling Borehole 2 (50–1370m), Tectonophysics 593: 161-171.
North, F. K., 1985- Petroleum Geology, Hnwin Hyman Inc., Winchester, USA: 191206
Price, N. J. and Cosgrove, J. W., 1990- Analysis of geological structures, Cambridge University Press, Published in Great Britain at the University Press.p.509.
Rajabi, M., Sherkati, S., Bohloli, B. and Tingay, M., 2010- Subsurface fracture analysis and determination of in-situ stress direction using FMI logs: An example from the Santonian carbonates (Ilam Formation) in the Abadan Plain, Iran. Tectonophysics, V. 492, Issues 1–4, 20, p. 192-200.
Stewart, S., 2006- ImplicaXons of passive salt diapir kinemaXcs for reservoir segmentaXon by radial and concentric faults. Marine and Petroleum Geology 23(8): 843- 853.
Talebian, M. and Jackson, J., 2004- A reappraisal of earthquake focal mechanisms and active shortening in the Zagros mountains of Iran. Geophysical Journal International 156(3): 506-526.
Tingay, M. and Heidbach, O., 2005- Understanding tectonic stress in the oil patch: The world stress map project. The Leading EDGE.
Tingay, M. R. P., Müller, B., Reinecker, J. and Heidbach, O., 2006- State and origin of the Present-Day Stress Field in sedimentary basins: New results from the world stress map project. The 41st U.S. Symposium on rock mechanics (USRMS). 06-1049.
Tokhmchi, B., Memarian, H. and Rezaee, M. R., 2010- Estimation of the fracture density in fractured zones using petrophysical logs. Journal of Petroleum Science and Engineering, V. 72, p. 206-213.
Turner, J. P. and Williams, G. A., 2004- Sedimentary basin inversion and intra-plate shortening, Earth-Science Reviews 65(3): 277‐304.
Van Golf-Racht, T. D., 1982- Fundamentals of fractured reservoir engineering. Elsevier Scientic publishing company, V. 12, p. 729.
Vernant, P., Nilforoushan, F., Hatzfeld, D., Abbassi, M. R., Vigny, C., Masson, F., Nankali, H., Martinod, J., Ashtiani, A., Bayer, R., Tavakoli, F. and Ch ́ery, J., 2004- Present-day crustal deformation and plate kinematics in the Middle East constrained by GPS measurements in Iran and northern Oman, Geophysical Journal International 157(1): 381-398.
Willis, B., 1893- The Mechanics of Appalachian Structure: US Geological Survey. 13th Annual Report, Part 2, 211–281.
Zarifi, Z., Nilfouroushan, F. and Raeesi, M., 2014- Crustal stress map of Iran: insight from seismic and geodetic computations, Pure and Applied Geophysics 171(7): 1219-1236.
Zazoun, R. S., 2013- Fracture density estimation from core and conventional well logs data using artificial neural networks: The Cambro-Ordovician reservoir of Mesdar oil field, Algeria. Journal of African Earth Sciences, V. 83, p. 55-73.
Zoback, M. D., 2007- Reservoir geomechanics, Cambridge University Press, Published in the United States of America by Cambridge University Press, New York. p. 464.
)