نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار، گروه زمین شناسی، دانشکده علوم، دانشگاه گلستان، گرگان، ایران

2 کارشناسی ارشد، گروه زمین شناسی، دانشکده علوم، دانشگاه گلستان، گرگان، ایران

3 دانشیار، گروه جنگل‌داری، دانشکده جنگل‌داری و فناوری چوب، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، گرگان، ایران

4 استادیار، گروه آمار، دانشکده علوم، دانشگاه گلستان، گرگان، ایران

چکیده

کنترل عیار و تعیین کیفیت کانسنگ همواره یکی از وظایف چالش‌برانگیز زمین­شناسان و مهندسین معدن است. کیفیت ماده معدنی به عوامل بسیاری مانند اندازه و شکل هندسی کانسار، آشفتگی­های زمین­شناسی، بافت و ترکیب کانی­شناسی کانسنگ وابسته است. تعیین عوامل کنترل‌کننده عیار کانسنگ و پیش­بینی مناطق امیدبخش از نقطه نظر اقتصادی و بهره­وری عملیات معدنکاری اهمیت زیادی دارد. هدف از این مطالعه شرح تحلیل­های مکانی و آماری در ارزیابی کیفیت کانسنگ و تشخیص عوامل مؤثر بر عیار در کانسار بوکسیت جاجرم است. با تلفیق داده­های توپوگرافی، زمین­شناسی و زمین­شیمیایی، اثر گسل­ها، ارتفاع و ژرفا روی عیار و مدول که نسبت درصد وزنی Al2O3 به درصد وزنی SiO2 است، ارزیابی شد. نتایج نشان‌دهنده افزایش مقادیر Al2O3 و مدول با نزدیک شدن به گسل­هاست. همچنین، این مطالعه نشان‌دهنده تأثیر نداشتن نوع و امتداد گسل­ها بر عیار و مدول است. همبستگی منفی میان ارتفاع و ژرفا با مقادیر Al2O3 و مدول نشان از بهبود کیفیت ماده معدنی در مناطق پست و کم ژرفا دارد. به این ترتیب، تلفیق روش­های سامانه اطلاعات جغرافیایی و تحلیل­های آماری چند متغیره می­تواند در ارزیابی­های زمین- مکانی کارایی بالایی داشته باشد.

کلیدواژه‌ها

امینی، ل .، شمعانیان، غ. ح.، رقیمی، م. و جعفرزاده، ر.،1390- بررسی­های کانی‌شناسی، زمین­شیمیایی و پیدایشی کانسار بوکسیت کارستی جاجرم، شمال شرق ایران، مجله بلورشناسی و کانی‌شناسی ایران، سال نوزدهم، شماره 3، صفحه 426-413.
درویش‌زاده، ع.، 1370- زمین­شناسی ایران، نشر دانش امروز، 901 ص.
شرکت آلومینای ایران،  1388-  معرفی مجتمع آلومینای جاجرم، مجله نظام مهندسی معدن، شماره پنجم، صفحه 26-36.
شهریاری، م.، 1365-  ذخایر بوکسیت کارستی (با بستر کربناته)، جهاد دانشگاهی دانشکده فنی دانشگاه تهران 226 ص.
گزارش اکتشافی وزارت معادن و فلزات، 1376-  طرح تجهیز معدن و احداث کارخانه تولید آلومینا، منتشر نشده، 43 ص.
مهندسین خاک خوب، 1370-  گزارش زمین­شناسی و تکتونیکی کانسار بوکسیت جاجرم، منتشر نشده، 36 ص.
 
References
Bardossy, G., 1982- Karst Bauxites–Bauxite deposits on carbonate rocks, Developments in Economic Geology, Elsevier, Amsterdam, 14, 441 p.
Berberian, M. & King, G. C. P., 1981- Towards a palogeography and tectonic evolution of Iran, Earth Sci 18, 210-265.
Blaskovic, I., Dragicevic, I. & Tiswar, J., 1995- Morphological and geological indicator in the karst region of the possible bauxite deposits in the karst region of western Herzegovina, Rudarsko-geolosko-naftni zbornik 7, 17-27.
Bogatyrev, B. A., Zhukov, V. V. & Tsekhovsky, Yu. G., 2009- Formation conditions and regularities of the distribution of large and superlarge bauxite deposits, Lithology and Mineral Resources 44, 135-151.
Esmaeily, D., Rahimpour-Bonab, H., Esna-ashari, A. & Kananian, A., 2010- Petrography and Geochemistry of the Jajarm Karst Bauxite Ore Deposit, NE Iran: Implications for Source Rock Material and Ore Genesis, Turkish Journal of Earth Sciences 19, 267-284.
Goodchild, M. F., Haining, R. & Wise, S., 1992- Integrating GIS and spatial data analysis: problems and possibilities, International Journal of Geographic Information Systems 6, 407–423.
Maclean, W. H., Bonavia, F. F. & Sanna, G., 1997- Argillite debris converted to bauxite during karst weathering: evidence from immobile element geochemistry at the Olmedo Deposit, Sardinia, Mineralum deposita journal 32, 607-616.
Samanta, B. & Bhattacherjee, A., 1999- Statistical quality control: a multivariate approach, Mineral Resour 2, 227-38.
Temur, S. & Kansun, G., 2006- Geology and petrography of the Mastadagi diasporic bauxites, Alanya, Antalya, Turkey, Journal of Asian Earth Sciences 27, 512-522.
Valeton, I., 1972- Bauxite, Developments in Soil Science I, Elsevier publishing company Amsterdam London New York , 218p.