نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار، گروه زمین‌شناسی، دانشکده علوم‌پایه، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران

2 استادیار، دانشکده زمین‌شناسی، پردیس علوم، دانشگاه تهران، تهران، ایران

چکیده

شواهد ساختاری مطالعه شده از چین‌های موجود در منطقه خراپه (جنوب شهر پیرانشهر در آذربایجان باختری) مشخص می‌کند که دو نسل چین‌خوردگی هم‌محور با روند شمال باختر - جنوب خاور در مجموعه سنگ‌های دگرگون با سن کرتاسه در این بخش از پهنه سنندج - سیرجان به وجود آمده است. چین‌های مرحله اول به صورت بسته تا یال موازی خوابیده هستند که برگوارگی سطح‌محوری در آنها به وجود آمده است. این چین‌ها به صورت هم‌محور توسط چین‌های بسته تا باز با سطح‌محوری قائم مرحله دوم دوباره چین‌خورده‌اند. رگه‌های کوارتز طلا‌دار، دایک‌ها با شیب زیاد و گسل‌های عادی که همراستا با سطح محوری چین‌های ایستاده نسل دوم هستند در منطقه لولایی چین‌ها تمرکز دارند. از طرف دیگر اطلاعات ژرفایی از رگه‌های کوارتزی مشخص ساخته که پهنای رگه‌ها در ژرفا کمتر می‌شود. بررسی ساختاری مشخص ساخت که در طول مرحله دوم چین‌خوردگی، کشیدگی بیشتر در منطقه لولایی در جهت عمود بر محور چین‌ها ایجاد شده است. این موضوع موافقت آشکاری با سازوکار چین‌خوردگی کرنش طولی مماسی(Tangential  Longitudinal Strain)  در تشکیل چین‌های نسل دوم در منطقه خراپه دارد که در طی آن در بخش‌های بیرونی لولاهای طاقدیس‌ها کشش تمرکز یافته است. تمرکز گسستگی کششی در منطقه لولایی چین‌ها روشن می‌سازد که رگه‌های کوارتز محصول محلول‌های دگرگونی و انحلال فشاری، در بخش‌های هسته چین‌ها، با استفاده از فرایند کششی در بخش خارجی چین‌ها در طول چین‌خوردگی به درون درزه‌های کششی هجوم آورده و این پر‌شدگی به همراه ایجاد شکستگی‌های کششی و باز شدن آنها به صورت تدریجی و در چند مرحله صورت گرفته است. همچنین برخی از فضاهای پرشده از کوارتز به موازات لایه‌بندی قرار گرفته‌اند. در گسستگی‌هایی که همراه با جابه‌جایی بوده، قطعاتی به صورت درونگیر از سنگ‌های بستر درون رگه‌های کوارتزی به دام افتاده‌اند. شواهد مطالعه شده مشخص می‌کند که گسستگی کششی در فرایندی با سازوکار ایجادکننده چین‌های مرحله دوم ارتباط داشته و رگه‌های کوارتزی طلادار در بخش لولایی طاقدیس‌ها در منطقه خراپه تمرکز یافته‌اند. 

کلیدواژه‌ها