نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار، گروه ژئوشیمی، دانشکده علوم زمین، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران

2 دکترا، گروه ژئوشیمی، دانشکده علوم زمین، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران

3 استادیار، گروه زمین‌شناسی، دانشکده علوم، دانشگاه بوعلی‌سینا، همدان، ایران

چکیده

کمان آتشفشانی- نفوذی ترود- چاه‌شیرین در جنوب فروافتادگی کویر چاه‌جم (جنوب‌خاور دامغان)، میزبان رخدادها و ذخایر معدنی بی‌شماری همچون سرب و روی، مس، نقره و طلا  است که کانسارهای چندفلزی نوع رگه‌ای چشمه‌حافظ (سرب- روی± مس± نقره± طلا) و چالو (مس- طلا± نقره) در مرکز آن  قرار دارد. در این پهنه، فعالیت‌های آتشفشانی‌ کالک‌آلکالن ترشیری و کانی‌سازی مرتبط با آن بیشتر در ارتباط با گسل‌های چپ‌گرد انجیلو در شمال و ترود در جنوب با راستای شمال‌‌ خاوری- جنوب‌‌ باختری رخ‌ داده است.  سنگ‌های رخنمون‌یافته در پهنه ترود-   چاه شیرین شامل توالی‌هایی از سنگ‌های رسوبی، آتشفشانی و آتشفشانی- تخریبی است. این سنگ‌ها شامل سیلت‌سنگ و ماسه‌‌سنگ‌ نازک‌لایه، سنگ‌های آذرین بیرونی حدواسط، لاپیلی‌توف و‌  برش‌های آتشفشانی است. گدازه‌های آندزیت و آندزیت‌بازالت‌ در منطقه چشمه حافظ و واحدهای تراکی‌آندزیت و تراکی‌آندزیت بازالت‌ در منطقه چالو میزبان کانی‌سازی گرمابی در  این مناطق  هستند. کانی‌سازی در منطقه چشمه حافظ طی سه مرحله  شامل، 1) کانی‌سازی رگه‌ای و انتشاری پیریت- کالکوپیریت با دمای همگن‌شدگی 188 تا 238 درجه سانتی‌گراد و شوری 6 تا 14 درصد وزنی معادل نمک ‌طعام؛ 2) کانی‌سازی سولفیدی اصلی با ماهیت رگه‌ای، انتشاری و برشی با دمای همگن‌شدگی 243 تا 276 درجه سانتی‌گراد  و شوری 11 تا 18 درصد وزنی معادل نمک ‌طعام؛ 3) کانی‌سازی جانشینی و رگه‌ای (کوارتز و کلسیت بی‌بر) با دمای همگن ‌شدگی 148 تا  185 درجه سانتی‌گراد و شوری 4 تا 11 درصد وزنی معادل نمک ‌طعام است. کانی‌سازی در منطقه چالو نیز با گسترش کم و کانی‌شناسی ساده طی دو مرحله رخ داده است، 1) کانی‌سازی رگه-  رگچه‌ای پیشین متشکل از هماتیت تیغه‌ای، مگنتیت، کالکوپیریت و پیریت نسل اول (I) با دمای همگن‌شدگی 332 تا 356 درجه سانتی‌گراد و شوری 7 تا 11 درصد معادل نمک‌ طعام و 2) کانی‌سازی پسین با ماهیت برشی و استوک‌ورک  متشکل از پیریت نسل دوم (II)، بورنیت، تتراهدریت، کلسیت رگه‌ای و کلریت با دمای همگن‌شدگی 290 تا 322  درجه سانتی‌گراد و شوری 3 تا 7  درصد وزنی معادل نمک‌ طعام، رخ ‌داده  است. می‌توان گفت با افزایش فاصله از منطقه چالو و نزدیک شدن به منطقه چشمه حافظ، دمای همگن‌شدگی، شوری سیال کانه‌ساز و ژرفای کانی‌سازی کاهش یافته و کانی‌زایی در  محدوده چشمه حافظ و چالو در اثر اختلاط سیالات گرمابی و جوی رخ ‌داده است. 

کلیدواژه‌ها