نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکترا، گروه زمین‎شناسی، دانشکده علوم، دانشگاه شهید باهنر کرمان، کرمان، ایران

2 دانشجوی دکترا، دانشکده زمین‎شناسی، پردیس علوم، دانشگاه تهران، تهران، ایران

3 استاد، دانشکده جغرافیا، دانشگاه تهران، تهران، ایران

4 استادیار، گروه زمین‎شناسی، دانشکده علوم، دانشگاه شهید باهنر کرمان، کرمان، ایران

چکیده

منطقه گندم‎بریان یا ریگ سوخته در شمال باختر کرمان و در کویر لوت واقع شده است. این ناحیه همواره از دید دمای زیاد مورد توجه بوده است. در این مطالعه  با بهره‌گیری از مطالعات سنجش از دور گرمایی و با استفاده از نرم‎افزارENVI  و تصاویر گرمایی سنجنده ETM+ دمای سطحی منطقه گندم‌بریان اندازه‌گیری شده است (ساعت تصویربرداری 10 صبح روز چهارشنبه 7 مهرماه 1389). توزیع غیر یکنواخت سنگ‎های بازالتی و فرسایش و شکستگی سنگ‎ها در منطقه گندم‎بریان سبب شده است تا دمای سطحی محاسبه شده در بخش جنوبی گندم‌بریان که پوشیده از سنگ‌های بازالتی تیره رنگ است، شدت بازتاب گرمایی بیشتری نسبت به بخش شمالی منطقه از خود نشان دهد. از سوی دیگر بررسی فاکتور خطوارگی در این ناحیه نشان می‌دهد که مناطق با شدت شکستگی بیشتر دمای سطحی کمتری نسبت به پیرامون خود دارند. وجود رشته‌کوه‌ها در همه جهات کویر لوت (شمال، ‌جنوب، خاور و باختر)، نفوذ رطوبت دریایی به‌ویژه از سوی اقیانوس هند به درون آن را محدود می‌سازد و این امر سبب افزایش خشکی و تعداد ساعات آفتابی و کاهش ابرناکی منطقه شده است. به طور کلی موقعیت کویری، عرض جغرافیایی و ارتفاع پایین منطقه از عواملی هستند که در کنار جذب سطحی ویژه بازالت، دمای بسیار بالای سطح سرتخت بازالتی یادشده را سبب می‎شوند. با احتساب تصحیحات روزانه و ماهانه، دمای پایانی محاسبه شده به عنوان بالاترین دمای برآوردی سرتخت بازالتی گندم‌بریان در سال دست کم 76 درجه سانتی‎گراد است که بر پایه بررسی‌های صورت پذیرفته می‌توان این ناحیه را به عنوان یکی از قطب‌های گرمایی کره زمین در نظر گرفت.

کلیدواژه‌ها