نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• بابک طاهرخانی ¹
• حمید نظری ²
• محسن پورکرمانی ³
• مهران آرین ⁴

¹ دانشجوی دکترا، گروه زمین‌شناسی، دانشگاه بیرجند، بیرجند، ایران

² استادیار، پژوهشکده علوم زمین، سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشور، تهران، ایران

³ استاد، گروه زمین‌شناسی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران شمال، تهران، ایران

⁴ دانشیار، گروه زمین‌شناسی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات، تهران، ایران

چکیده

گسل شمال قزوین با روند خاوری- باختری از 11 کیلومتری شمال قزوین می‌گذرد و در راستای آن سازند ائوسن کرج بر روی نهشته‌های آبرفتی هزاردره (A) و سازند آبرفتی (B) رانده شده است. زمین‌لرزه تاریخی 1119 میلادی با بزرگای نسبی 5/6 منسوب به جنبش این گسل دانسته شده است. گسل شمال قزوین از دیدگاه لرزه‌زمین‌ساختی فعال بوده و از این رو می‌تواند یک عامل تهدید زمین‌لرزه‌ای برای استان قزوین به عنوان یکی از مراکز صنعتی کشور به‌شمار آید. بررسی‌های ریخت‌زمین‌ساختی و بررسی‌های دقیق و بزرگ مقیاس میدانی در راستای بخش میانی این گسل امکان اندازه‌گیری جابه‌جایی‌های افقی و قائم در اثر عملکرد جوان آن را فراهم کرد. میزان بیشینه وکمینه جابه‌جایی افقی و قائم اندازه‌گیری شده در این بخش از گسل به ‌ترتیب برابر با 1± 5 و 1 ± 5/4 متر است. ویژگی‌های هندسی گسل شمال قزوین (راستای گسل، شیب و زاویه افت) در این بخش از گسل به ترتیب برابر با 090، 45 و 51 درجه برآورد شد. بر پایه  پژوهش‌های انجام شده گسل موسوم به گسل شمال قزوین گسلی است فشاری با شیب به سوی شمال که به همراه دیگر گسل‌های پیرامون چون گسل نجم‌آباد به صورت سامانه گسلی پیشرونده با سازوکار چپ‌گرد در دامنه جنوبی بخش باختری البرز مرکزی قابل مشاهده است.

کلیدواژه‌ها

• ریخت‌زمین‌ساخت
• زاویه افت گسل
• گسل شمال قزوین
• البرز
• ایران