نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار، پژوهشکده علوم‌ زمین، سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشور، تهران، ایران

2 کارشناسی ارشد، پژوهشکده علوم‌ زمین، سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشور، تهران، ایران

چکیده

توده‌های گدازه- گنبدی‌شکل در محدوده‌ نوده انقلاب، در جنوب خاوری جغتای در استان خراسان رضوی، سنگ‌های آتشفشانی- رسوبی ائوسن را در شمال کمربند افیولیتی سبزوار قطع کرده و توسط نهشته‌های رسوبی پلیوسن و کواترنری پوشیده شده‌اند. حاشیه‌ توده‌ها از گدازه‌های با ترکیب بازالتی، آندزیتی بازالتی فیریک و آندزیتی جریانی ولی بخش میانی و بالای توده از سنگ‎های با ترکیب آندزیتی- تراکی‌آندزیتی فیریک، داسیتی آفیریک- فیریک، تراکی‎داسیتی فیریک و کوارتزمونزودیوریتی تشکیل شده است. اثری از نهشته‌های آذرآواری نیز در حاشیه این توده‌ها دیده نشد. بافت غربالی و منطقه‎بندی نوسانی در درشت‌بلورهای پلاژیوکلاز شاید به دلیل بر نبود تعادل در حجره ماگمایی بوده است. گدازه‌های حاشیه‌ توده‌ها روند کالک‌‎آلکالن و سنگ‌های بخش میانی توده‌ها روندهای کالک‌‎آلکالن تا کالک‌‎آلکالن پتاسیم بالا دارند. نمودارهای عنکبوتی گدازه‌های بخش حاشیه‌ای توده‌ها، انطباق قابل توجهی با نمودارهای عنکبوتی سنگ‌های بخش میانی توده‌ها دارند و غنی‌شدگی از عناصر روبیدیم، باریم، توریم، لانتانیم، استرانسیم و تهی‌شدگی آشکار از نیوبیم و تیتان نشان می‌دهند. با وجود اینکه چند نمونه در قلمروی آداکیت رسم شده‌اند، ولی ویژگی‌های ژئوشیمیایی آداکیت‌های شاخص را ندارند. به‌نظر می‌رسد که ماگمای مادر این توده‌ها از ذوب بخشی گوه‌ گوشته‌ای حاصل شده که غنی‌شدگی متفاوت داشته و به احتمال تحت تأثیر ترکیبات برخاسته از صفحه فرورونده بوده است. تفسیر بعدی را می‌توان به ذوب بخشی بخش‌های مافیک و دگرگون در بالای صفحه فرورونده نسبت داد.

کلیدواژه‌ها