نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 کارشناسی ارشد، مرکز اقیانوس‌شناسی دریای عمان و اقیانوس هند (چابهار)، پژوهشگاه ملی اقیانوس‌شناسی و علوم جوی، تهران، ایران
2 دانشیار، دانشکده علوم، دانشگاه سیستان و بلوچستان، زاهدان، ایران
3 استاد، دانشکده علوم، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران
4 استادیار، دانشکده علوم، دانشگاه سیستان و بلوچستان، زاهدان، ایران
5 دانشجوی دکترا، دانشکده علوم، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران/ مرکز اقیانوس‌شناسی دریای عمان و اقیانوس هند (چابهار)، پژوهشگاه ملی اقیانوس‌شناسی و علوم جوی، تهران، ایران
چکیده
در این مطالعه، نهشته‌های گلسنگی و ماسه‌سنگی سواحل خاوری چابهار مورد بررسی رسوب‌شناسی و ژئوشیمی قرار گرفته است. بر این اساس 50 نمونه گلسنگ و ماسه‌سنگ از 5 برش تیس، رمین، لیپار، گورانکش و خور‌گریندر برداشت و مورد تجزیه دانه‌بندی و تجزیه شیمیایی به روش‌های XRF و ICP-AES قرار گرفت. جورشدگی و کج‌شدگی مثبت نمونه‌ها (فراوانی ذرات دانه‌ریز) بیانگر رسوب‌گذاری آنها در محیطی آرام و کم انرژی است. تجزیه و تحلیل ژئوشیمیایی عناصر اصلی 10 نمونه از گلسنگ‌ها و ماسه‌سنگ‌های سواحل خاوری چابهار به سن میوسن پسین- پلیستوسن واقع شده در پهنه مکران و رسم داده‌ها روی نمودارهای تقسیم‌بندی سنگ‌های آواری ترکیب ماسه‌سنگ‌ها را وکی وگلسنگ‌ها را شیل نشان می‌دهد. افزون بر این، تعیین اثر هوازدگی در ناحیه منشأ با استفاده از اندیس‌های دگرسانی شیمیایی (CIA) و هوازدگی شیمیایی (CWI) میزان هوازدگی این نهشته‌ها را در منطقه منشأ متوسط معرفی می‌کند. اندیس تنوع ترکیبی (ICV) نیز در رسوبات مورد مطالعه، بهطور میانگین 57/1 و نشان‌دهنده این است که رسوبات دارای بلوغ شیمیایی متوسط هستند و از رسوبات چرخه اول رسوبی نتیجه شده‌اند. الگوی پراکندگی عناصر خاکی کمیاب در نمودارهای عنکبوتی نشان از غنی‌شدگی این سنگ‌ها از عناصر خاکی کمیاب سبک (LRRE) نسبت به عناصر خاکی کمیاب سنگین (HRRE) دارد. بالا بودن نسبت‌های LILE/HFSE و LRRE/HRRE در نمونه‌ها و شباهت ترکیب شیمیایی آنها با سنگ‌های مناطق فرورانش نشان می‌دهد که سیلیسی- آواری‌های سواحل چابهار در منطقه فرورانش تشکیل شده‌اند. استفاده از نمودارهای متمایز کننده محیط زمین‌ساختی همراه با الگوی نمودارهای چندمتغیره نیز نشان‌دهنده این است که سنگ‌های مورد مطالعه در حاشیه فعال قاره (ACM) ایجاد شده‌اند.
کلیدواژه‌ها
)