نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• سهیلا آقاجانی مرسا ¹
• محمد هاشم امامی ²
• محمد لطفی ³
• کاظم قلی‌زاده ⁴
• مجید قاسمی سیانی ⁵

¹ کارشناسی ارشد، آزمایشگاه کانی‎شناسی، مرکز تحقیقات فرآوری مواد معدنی ایران، تهران، ایران

² دانشیار، دانشگاه آزاد اسلامی واحد اسلام‌شهر؛ پژوهشکده علوم زمین، سازمان زمین‏شناسی و اکتشافات معدنی کشور، تهران، ایران

³ دانشیار، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران شمال؛ پژوهشکده علوم زمین، سازمان زمین‎شناسی و اکتشافات معدنی کشور، تهران، ایران

⁴ دانشجوی دکترا، دانشکده علوم زمین، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران

⁵ دکترا، دانشکده علوم زمین، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران

چکیده

رگه‌های کانه‌دار منطقه نیکوییه در بخش جنوبی ایالت فلززایی طارم- هشتجین در پهنه البرز- آذربایجان (البرز ‌باختری) قرار دارد. سنگ‌های آتشفشانی ریوداسیت و آندزیت/آندزیت‌بازالت میزبان کانی‌سازی رگه‌ای در منطقه معدنی نیکوییه هستند. دگرسانی‌های منطقه نیکوییه شامل پروپیلیتی، آرژیلی، سریسیتی و سیلیسی است که در پیرامون رگه‌ها در سنگ میزبان گسترش دارند. کانه‌زایی در این منطقه به دو شکل درونزاد و برونزاد در سه مرحله: مرحله آغازین شامل کانه‌های مگنتیت، پیریت، کالکوپیریت، بورنیت؛ مرحله میانی شامل کانه‌های گالن، اسفالریت و مقدار کمتر کالکوپیریت و مرحله پایانی متشکل از کانه‌های برونزاد مالاکیت، سروزیت، کوولیت، هماتیت و گوتیت رخ داده است. مطالعات میانبارهای سیال در کانی‌های کوارتز و کلسیت به‌ ترتیب دمای همگن‎شدگی (Th) 185 تا 312 درجه سانتی‌گراد و 133 تا 251 درجه سانتی‌گراد را نشان داد. شوری میانبارهای سیال در نمونه‌های کوارتز، در محدوده 5/0 تا 5/5 درصد وزنی معادل نمک طعام و در نمونه‌های کلسیت در محدوده 3/0 تا 4/5 درصد وزنی معادل نمک طعام در تغییر است. همزیستی میانبارهای سیال غنی از مایع و غنی از بخار، برشی ‌شدن، حضور کوارتز ریزبلورین، کلسدونی و کلسیت تیغه‌ای، سازوکار جوشش در منطقه نیکوییه را نشان می‌دهد. جوشش و سرد شدن مهم‌ترین سازوکار کانه‌زایی در رگه‌های کانه‌دار هستند. مطالعات کانی‌شناسی، هاله‌های دگرسانی و میانبارهای سیال نشان داد که کانی‌سازی در منطقه معدنی نیکوییه از نوع اپی‌ترمال سولفیداسیون پایین است.

کلیدواژه‌ها

• کانی‌شناسی
• دگرسانی
• میانبارهای سیال
• اپی‌ترمال
• سولفیداسیون پایین
• نیکوییه