زمین ساخت
حوضه‌های زمین ساخت -رسوبی پیرامون خط درز تتیس کهن در شمال خاور ایران

محمدرضا شیخ الاسلامی

دوره 33، شماره 4 ، دی 1402، ، صفحه 21-42

https://doi.org/10.22071/gsj.2023.390324.2074

چکیده
  بر پایه شواهد زمین‌ساخت -رسوبی، ده حوضه رسوبی کنترل شده توسط  فرایندهای زمین‌ساختی در اطراف ناحیه خط درز تتیس‌کهن (پالئوتتیس) در شمال خاوری ایران شناسایی شده‌اند. این حوضه­‌ها از پالئوزوییک زیرین تا به امروز در پاسخ به حرکات نسبی ابر قاره­­‌های اوراسیا و گندوانا  شکل گرفته‌اند. حوضه­‌های شناخته شده از قدیم به جدید ...  بیشتر

زمین ساخت
شواهد ساختاری گسل‌های پارگی در تاقدیس کمرمهدی، بلوک طبس، ایران

سعید حکیمی آسیابر؛ بابک طاهرخانی؛ مهناز فلاح

دوره 33، شماره 4 ، دی 1402، ، صفحه 43-58

https://doi.org/10.22071/gsj.2023.393394.2082

چکیده
  نمونه‌های متعددی از گسل‌های پارگی در بلوک طبس مشاهده می‌شود. این گسل‌ها معمولا در کمربندهای دارای چین‌های فعال دیده می‌شوند. در این مقاله نمونه‌ای از گسل‌های یاد شده مورد مطالعه قرار گرفته است. تاقدیس کمرمهدی دارای روند شمالی-جنوبی است. گسلی با روند تقریبی N75E در شمال تاقدیس کمرمهدی مشاهده شد که در روی زمین دارای سوی برش مشخصی ...  بیشتر

زمین ساخت
معرفی و بررسی ساختارهای مرتبط با چینه‌شناسی مکانیکی، گسلش پی‌سنگ و رشد چین در ناحیه چین خورده فارس (مطالعه موردی تاقدیس‌های تخته، نره و کوه لار)

زهرا تواضع؛ ابراهیم غلامی؛ حسین معتمدی؛ بهمن سلیمانی

دوره 33، شماره 4 ، دی 1402، ، صفحه 59-80

https://doi.org/10.22071/gsj.2023.378331.2044

چکیده
  سازوکارهای گوناگونی مانند نقش حرکت نمک، نقش سطوح جدایش چندگانه در پوشش رسوبی، تداخل بین فازهای مختلف دگرشکلی و نقش پی‌سنگ در طول چین‌خوردگی در کمربندهای چین­‌خورده - رانده فعال هستند. عملکرد این سازوکارها نقش مهمی در شکل گیری ساختارهای متفاوت و عوارض زمین­‌شناسی در واحدهای زمین­‌شناسی و هندسه ساختمان‌ها دارد. در این پژوهش، ...  بیشتر

زمین ساخت
بررسی تغییرات مکانی و زمانی پارامترهای لرزه‌خیزی در امتداد سامانه گسلی درونه

محمد حسین تحریری؛ حمید صفاری

دوره 33، شماره 3 ، مهر 1402، ، صفحه 85-96

https://doi.org/10.22071/gsj.2023.387658.2068

چکیده
  سامانه گسلی درونه با بیش از 700 کیلومتر طول، پس از گسل اصلی زاگرس، به عنوان بزرگ‌ترین گسل ایران شناخته می‌شود. در این پژوهش، این سامانه گسلی به 3 بخش اصلی تقسیم شده است زیرا سازوکار بخش‌های مختلف آن متفاوت است. بخش باختری دارای سازوکار امتدادلغز چپ‌بر با مؤلفه معکوس، بخش میانی امتدادلغز چپ‌بر و بخش خاوری با سازوکار معکوس گزارش شده ...  بیشتر

زمین ساخت
تحلیل کرنش و عدد جنبش شناختی تاوایی با استفاده از نودول‌های چرت، معیاری جهت برآورد کوتاه‌شدگی پیکری، تاقدیس پیون، شمال خاور استان خوزستان

بابک سامانی

دوره 33، شماره 3 ، مهر 1402، ، صفحه 97-110

https://doi.org/10.22071/gsj.2023.384536.2062

چکیده
  در این پژوهش، با استفاده از نودول­‌های چرتی موجود در واحدهای آهکی سازند سروک در تاقدیس پیون به بررسی کمی مقادیر کرنش در بخش‌های مختلف این تاقدیس پرداخته شده است. در راستای یک پیمایش عمود بر محور، تاقدیس به 7 محدوده متفاوت تقسیم گردید. در هر محدوده حداقل 40 نودول چرتی مورد اندازه­‌گیری قرار گرفت. نتایج حاصل از مطالعات کرنش نشان دهنده ...  بیشتر

زمین ساخت
منشأ شبکه رگه‌ای راست‌گوشه در فلیش‌های پالئوسن-ائوسن جنوب بیرجند، خاور ایران

محمدامیر علیمی

دوره 33، شماره 3 ، مهر 1402، ، صفحه 111-122

https://doi.org/10.22071/gsj.2023.387050.2065

چکیده
  این مقاله نتایج یک مطالعه میدانی را با هدف توصیف و تفسیر منشأ شبکه رگه‌ای در جنوب بیرجند ارائه می‌دهد. در مجاورت افیولیت بیرجند در خاور ایران، رخساره فلیشی پالئوسن – ائوسن در ناحیه‌ پیش‌بوم بیرجند و همزمان با کوهزایی آلپی (لارامید) نهشته شده است. واحد ماسه‌سنگی این رخساره در برگیرنده دو دسته رگه کوارتزیتی راست‌گوشه است. دسته ...  بیشتر

زمین ساخت
بررسی الگوی چندفرکتالی زمانی توالی پس لرزه‌ای زمین لرزه 1396 ازگله با بزرگای گشتاوری 7/3

خاتون پیردادی؛ مریم آق اتابای؛ عطیه اسحاقی

دوره 33، شماره 2 ، تیر 1402، ، صفحه 169-182

https://doi.org/10.22071/gsj.2022.353646.2020

چکیده
  زمین‌لرزه 1396 ازگله با بزرگای گشتاوری 7/3، که در شمال‌باختر کمربند زاگرس روی داد، با تعداد زیادی پس‌لرزه دنبال شده است. هیستوگرام نرخ ماهانه پس‌لرزه‌ها نشان می‌دهد که به‌جز چند ماه ابتدایی، توالی پس‌لرزه‌ای این زمین‌لرزه از قانون اُمُری پیروی نکرده است. از این رو، برای بررسی الگوی زمانی این توالی لازم است از روش‌های پیچیده‌تری ...  بیشتر

زمین ساخت
بررسی رژیم تنش لرزه‌زمین‌ساختی دشت گرگان، با استفاده از وارون‌سازی سازوکار کانونی زمین‌لرزه‌ها

فرشته جعفری‌حاجتی؛ مریم آق اتابای؛ مجید نعمتی؛ علی بیگلری فدافن

دوره 33، شماره 1 ، فروردین 1402، ، صفحه 69-86

https://doi.org/10.22071/gsj.2022.350314.2012

چکیده
  در این پژوهش برای درک وضعیت زمین‌ساختی کنونی دشت گرگان در خاور حوضه کاسپین جنوبی، تنش زمین‌ساختی این منطقه و مجاور آن با استفاده از وارون‌سازی داده‌های سازوکار کانونی زمین‌لرزه‌ها برآورد شد. برای این منظور، افزون بر تحلیل سازوکارهای کانونی حل شده توسط منابع مختلف، برای تعدادی از زمین‌لرزه‌های دارای اطلاعات مناسب و کافی، سازوکار ...  بیشتر

زمین ساخت
رویدادهای کوهزایی و خشکی‏ زایی در ایران

محمدرضا قاسمی؛ علی آقانباتی؛ عبدالله سعیدی

دوره 33، شماره 1 ، فروردین 1402، ، صفحه 87-106

https://doi.org/10.22071/gsj.2022.324032.1970

چکیده
  مقایسه رویدادهای کوهزایی و خشکی‏ زایی ایران با رویدادهایی که در بخش‏ های گوناگون دنیا و در محیط‏ های زمین‏ ساختی متفاوت شناسایی شده اند، سبب نوعی سردرگمی در ادبیات زمین ‏شناسی ایران شده است. ما پس از مرور کوتاه ماهیت فرایندهای کوهزایی شناخته شده در دنیا و بررسی مسئله‏ های در پیوند با مقایسه‏ های یادشده در بالا، تلاش کرده‏ایم ...  بیشتر

زمین ساخت
تأثیر گسل‌های راندگی سطحی و ژرفایی بر هندسه ساختاری تاقدیس قلاجه، لرستان، باختر زاگرس

رضا علی پور؛ علی جهانگیری؛ زهرا قاسمی

دوره 32، شماره 4 ، دی 1401، ، صفحه 221-234

https://doi.org/10.22071/gsj.2022.317171.1961

چکیده
  تاقدیس قلاجه با طول حدود 60 کیلومتر و راستای شمال باختری- جنوب خاوری در شمال پهنه ساختاری لرستان و باختر کمربند چین خورده- رانده زاگرس واقع شده  است. هندسه و ساختارهای چین خورده در این پهنه توسط گسل‌های راندگی و سطوح جدایشی کنترل می‌شود. در این پژوهش برای تحلیل هندسی تاقدیس قلاجه با استفاده از اطلاعات چاه‌ها و رسم سه نیمرخ ساختاری ...  بیشتر

زمین ساخت
تحلیل هندسی، جنبشی و مراحل دگرریختی هم‌تافت فریمان، شمال خاور ایران

مجتبی ارشادی نیا؛ فرزین قائمی؛ مسعود همام

دوره 32، شماره 4 ، دی 1401، ، صفحه 235-244

https://doi.org/10.22071/gsj.2022.320834.1964

چکیده
  هم‌تافت فریمان که در شمال خاور ایران و جنوب خاور مشهد جای گرفته است، در بردارنده سنگ‌های گوناگونی از پرمین تا عهد حاضر است که دچار چندین مرحله دگرریختی شده‌اند. در این نوشتار هندسه ساختاری گسل‌ها و چین‌های منطقه، تحلیل و بر مبنای آن مراحل دگرریختی هم‌تافت فریمان شناسایی شده که نشانگر تکامل آن در طی 3 مرحله دگرریختی است. در اولین ...  بیشتر

زمین ساخت
دگرریختی چندمرحله‌ای در مجموعه دگرگونی باجگان، پایانه جنوب خاوری پهنه سنندج- سیرجان

محمدرضا شیخ الاسلامی

دوره 32، شماره 4 ، دی 1401، ، صفحه 245-258

https://doi.org/10.22071/gsj.2022.329408.1982

چکیده
  مجموعه دگرگونی باجگان در پایانۀ جنوب خاوری پهنه سنندج- سیرجان و در شمال مکران واقع شده است. سنگ  های دگرگون این مجموعه خاستگاه آذرین و رسوبی دارند و با همبری گسله در کنار مجموعه های افیولیتی و آمیزه های رنگین قرار گرفته اند. ویژگی های سنگ‌شناسی این مجموعه به‌گونه ای است که می توان آنها را در قالب چهار واحد اصلی طبقه بندی ...  بیشتر

زمین ساخت
ساختار سامانه گسلی فغان شاهدی بر جنبش‌شناختی سنوزوییک پسین در شمال بلوک لوت، ایران مرکزی

محمد رضا مزینانی؛ علی یساقی؛ رضا نوزعیم

دوره 32، شماره 3 ، مهر 1401، ، صفحه 103-118

https://doi.org/10.22071/gsj.2021.287830.1910

چکیده
  سامانه گسلی فغان، با طولی بالغ ‌بر 180 کیلومتر، متشکل از پهنه‌ای از گسل‌ها و با راستای تقریباً خاوری- باختری در مرز شمالی بلوک لوت و جنوب گسل دورونه قرار دارد. اثر عملکرد این سامانه گسلی ضمن برونزد واحدهای سنگی پالئوزوییک و مزوزوییک، موجب قطع و جابه‌جایی واحدهای کنگلومرایی- ماسه‌سنگی نئوژن و آبرفت‌های کواترنری نیز شده است. با توجه ...  بیشتر

زمین ساخت
تحلیل تنش دیرین در آمیزه افیولیتی شمال مکران، جنوب خاوری ایران

عزیزالله تاج ور؛ محمد مهدی خطیب؛ محمدحسین زرین کوب

دوره 32، شماره 1 ، فروردین 1401، ، صفحه 1-14

https://doi.org/10.22071/gsj.2021.233540.1796

چکیده
  آمیزه افیولیتی شمال مکران در جنوب خاوری ایران و در بخش شمالی منشور برافزایشی مکران قرار دارد. در این پژوهش، عناصر ساختاری مکران شمالی مورد مطالعه قرار گرفته و الگوی دگرشکلی حاکم بر آمیزه افیولیتی شمال مکران تجزیه و تحلیل شده است. بر اساس نتایج به دست آمده، حداقل دو مرحله دگرشکلی در واحدهای سنگی آمیزه افیولیتی شمال مکران ثبت شده است. ...  بیشتر

زمین ساخت
فرگشت ساختاری- حرارتی و الگوی فرسایش در زاگرس مرکزی

اسماعیل فرحزادی؛ احمد علوی؛ محمد رضا قاسمی؛ شهرام شرکتی

دوره 32، شماره 1 ، فروردین 1401، ، صفحه 57-72

https://doi.org/10.22071/gsj.2021.269573.1880

چکیده
  چکیدهشناخت تاریخچه‌ برخاستگی و چین‌خوردگی در یک ناحیه،کمک شایانی به درک تاریخچه زایش، مهاجرت و به تله‌افتادگی هیدروکربن و کاهش ریسک حفاری اکتشافی در آن منطقه دارد. مدل‌سازی‌گرمایی در امتداد برش‌ساختاری، به درک این تاریخچه و برنامه‌ریز‌‌‌ی‌های بعدی جهت اکتشاف منابع جدید،کمک فراوانی خواهد نمود. در این مقاله بااستفاده از‌خطوط ...  بیشتر

زمین ساخت
تحلیل الگوهای دگرشکلی بر اساس آرایه‌های رگه‎ای سیگموییدال در پهنه برشی بهلگرد

محمد امیر علیمی

دوره 32، شماره 1 ، فروردین 1401، ، صفحه 89-102

https://doi.org/10.22071/gsj.2021.277344.1895

چکیده
  پهنه برشی بهلگرد در حاشیه شمالی کوهستان باقران، توسط گسل‎های جنوب بیرجند و بهلگرد فلیش‎های ائوسن را از توالی افیولیتی کرتاسه و رسوبات کواترنری جدا می‌کند. در ارزیابی دگرشکلی این پهنه، از آرایه‌های رگه‌ای سیگموییدال به‏عنوان نشانگرهای واتنش استفاده شده ‎است. بر پایه هندسه این آرایه‌ها، معادلات ریاضی و نمودارهای R-θ' فراسنج‌های ...  بیشتر

زمین ساخت
تحلیل الگوی دمای سطحی گنبدهای نمکی گچ و سیاه طاق با استفاده از روش های دورسنجی، منطقة زاگرس

بابک سامانی؛ سجاد زارعی؛ عاطفه قنبری

دوره 32، شماره 1 ، فروردین 1401، ، صفحه 137-148

https://doi.org/10.22071/gsj.2021.258561.1860

چکیده
  روش الگوریتم پنجره مجزا به عنوان یک روش مؤثر در استخراج دمای سطح زمین محسوب می‌شود. نتایج الگوی حرارتی نشان می‌دهد که در حالت کلی دمای سطحی گنبد نمکی گچ در مقایسه با گنبد نمکی سیاه طاق از درجه حرارت بیشتری برخوردار است. از لحاظ ساختاری بالاتر بودن دمای گنبد نمکی گچ را می‌توان احتمالا در ارتباط با ریشه‌دار بودن این گنبد نمکی و ارتباط ...  بیشتر

زمین ساخت
شواهد ساختاری و دما– زمان سنجی درجه حرارت پایین از الگوی تکوین پیوستگاه رشته-کوههای بزقوش- چهل‌نور(شمال‌باختر ایران)

ابراهیم غلامی؛ اصغر احمدی؛ محمدمهدی خطیب؛ سعید معدنی پور

دوره 31، شماره 4 ، دی 1400، ، صفحه 123-138

https://doi.org/10.22071/gsj.2021.257804.1864

چکیده
  رشته‌کوه بزقوش با روند تقریبی خاوری- باختری و رشته‌کوه چهل‌نور با روند تقریبی شمالی- جنوبی در شمال باختر فلات ایران، با روندی متفاوت و به‌تقریب عمود نسبت به یکدیگر واقع شده‌اند. هیچ مطالعه دما - زمان‌سنجی به‌ منظور تعیین زمان شکل‌گیری اولیه، همچنین نرخ فرآیش و فرازش این دو کوهستان صورت نگرفته است. نتایج آنالیزهای دما- زمان‌سنجی ...  بیشتر

زمین ساخت
برآورد مقدار کوتاه شدگی در پهنه چین خورده و پهنه خرد شده زاگرس برپایه ی ترازمندسازی برش‏های عرضی در گستره اسلام آباد غرب و کامیاران

روژان همتی؛ منوچهر قرشی؛ علی سلگی؛ عبدالله سعیدی

دوره 31، شماره 3 ، آبان 1400، ، صفحه 9-16

https://doi.org/10.22071/gsj.2019.97421.1249

چکیده
  منطقه مورد مطالعه در پهنه برخورد قاره ای عربی و ایران جای دارد. این پهنه شامل زاگرس مرتفع وچین خورده در سوی باختر به عنوان حاشیه غیرپویای زاگرس و یک پهنه خردشده و پهنه زمین درز شامل نهشته های بستر اقیانوس، سنگ آهک های محیط سکوی قاره حاشیه پویا و باقیمانده پوسته اقیانوسی تتیس جوان و سنگ های آذرین ناشی از فرورانش پوسته اقیانوسی و نفوذ ...  بیشتر

زمین ساخت
مطالعه ساختمان گسل‌های تنگه هرمز با استفاده از داده‌های لرزه‌ای سه‌بعدی

نیر بایسته هستی؛ حسین معتمدی؛ محمود الماسیان

دوره 31، شماره 3 ، آبان 1400، ، صفحه 73-82

https://doi.org/10.22071/gsj.2021.242534.1828

چکیده
  تمرکز این پژوهش بر روی نتایج حاصل از داده‌های لرزه‌ای موجود می‌باشد. اولین مرحله از شکل‌گیری حوضه، مرحله باز شدن دریای نئوتتیس است که با رسوب‌گذاری سازندهای دشتک، کنگان و خانه کت هم‌زمان‌شده که پس‌ازآن یعنی در تریاس بالایی یک ناپیوستگی نیز روی‌داده و بر روی رسوبات تریاس آغازین تا میانی مشخص‌شده است که می‌توان به‌عنوان توسعه ...  بیشتر

زمین ساخت
مدلسازی فیزیکی چرخش بلوک‌ها و نقش رسوبات شکل پذیر در تکامل ساختاری کپه داغ و زاگرس

مرضیه رستمی؛ مرتضی طالبیان؛ عباس بحرودی

دوره 31، شماره 3 ، آبان 1400، ، صفحه 135-144

https://doi.org/10.22071/gsj.2021.112225.1357

چکیده
  دو کمربند کوهزایی زاگرس و کپه داغ از نظر ساختاری شباهتهای بسیاری دارند. در هر دو منطقه تاقدیس‌ها بوسیله گسل‌های عرضی با روند غالب شمال-باختر-جنوب‌خاور بریده شده‌اند. راستای مایل این گسل‌ها نسبت به جهت تنش بیشینه، موجب چرخش پادساعتگرد بلوک‌ها می‌شود که کوتاه‌شدگی در عرض و کشیدگی در راستای کمربند را در خود جای می‌دهد. اما گسل‌های ...  بیشتر

زمین ساخت
تحلیل کرنش در مرمرهای مجموعه دگرگونی شمال گلپایگان با استفاده از دایره مور

محمدرضا شیخ الاسلامی؛ شیرین الیاسی؛ محمدرضا قاسمی

دوره 31، شماره 2 ، شهریور 1400، ، صفحه 31-38

https://doi.org/10.22071/gsj.2020.203412.1709

چکیده
  دایره مور روش شناخته شده ای برای تحلیل کرنش دو بعدی است. باتوجه به شکل گیری بودین ها در دو مرحله از دگرریختی پیشرونده (D1 و D4) در مرمرهای مجموعه دگرگون شمال گلپایگان، تحلیل کرنش دو بعدی برای این دو مرحله از دگرریختی با استفاده از دایره مور به انجام رسیده است. این تحلیل بر پایه برآورد طول اولیه بودین ها پیش از دگرریختی و اندازه‏ گیری طول ...  بیشتر

رسوب شناسی
بررسی روند تحولات تکتونیکی-رسوبی مرتبط با دیاپیر نمکی هندون (ناحیه بندرعباس) با استفاده از سکانس‌های هالوکینتیکی در رخنمون‌های سطحی

پروانه فریدی؛ پیمان رضائی؛ علیرضا پیریایی؛ مهدی مسعودی

دوره 31، شماره 2 ، شهریور 1400، ، صفحه 39-52

https://doi.org/10.22071/gsj.2020.231133.1794

چکیده
  سامانه‌های رسوبی مرتبط با دیاپیرهای نمکی آزمایشگاه‌های طبیعی هستند که بررسی چینه‌های مرتبط با فعالیت نمک را براساس داده‌های زیرسطحی و به‌ویژه داده‌های سطحی فراهم می‌نمایند. در این سامانه‌ها، چینه‌های رشدی هالوکینتیکی، تغییرات ضخامتی و رخساره‌ای را به صورت برش‌های هالوکینتیکی، اشکال هندسی گوه‌ای و هوک و همچنین پهنه‌های ...  بیشتر

زمین ساخت
ریخت زمین ساخت و نرخ لغزش گسله خزر در البرز مرکزی (شمال ایران)

حمید نظری؛ ژان فرانسوا ریتز؛ آرا آواگیان

دوره 31، شماره 2 ، شهریور 1400، ، صفحه 101-110

https://doi.org/10.22071/gsj.2021.259868.1863

چکیده
  رشته کوه البرز در شمال ایران بخشی از همگرایی بین ایران مرکزی و اوراسیا را در خود جای داده است. سازوکارکنونی آن شامل سازوکاری از تقسیم‌شدگی کرنش به همراه چرخش ساعتگرد حوضه خزر جنوبی است. گسلش راستالغز چپ‌گرد و در امتداد کلی بخش داخلی البرز و گسلش معکوس مرزهای شمالی و جنوبی آن را تحت تأثیر قرار می‌دهد. پیش از این، پژوهش‌هایی چند به ...  بیشتر

زمین ساخت
ارزیابی ساختاری میدان نفتی سیری با استفاده از داده‌های لرزه‌ای و چاه پیمایی

شیما افخمی؛ احمد علوی؛ محمدرضا یمینی؛ محمدرضا قاسمی

دوره 31، شماره 1 ، خرداد 1400، ، صفحه 111-120

https://doi.org/10.22071/gsj.2020.197278.1702

چکیده
  هدف اصلی این مطالعه بررسی و تحلیل ساختاری میدان نفتی سیری با استفاده از داده‌های ژئوفیزیکی زیرسطحی است. بخش عمده‌ای از این ارزیابی، تفسیر 3 خط لرزه‌ای LL3، LL4 و LL5 (برداشت شده توسط شرکت نفت فلات قاره ایران) و بررسی اطلاعات چاه SIC-1 می‌باشد که علاوه بر تفسیر افق‌های زمین شناسی مختلف، برای درک تکامل چینه شناختی- ساختاری منطقه نیز از آنها ...  بیشتر