شهرام شریعتی؛ سید علی آقانباتی؛ سید رضا موسوی حرمی؛ سروش مدبری؛ محمد حسین آدابی
چکیده
کانسار سرب و روی انگوران بهعنوان یکی از بزرگترین ذخایر سرب و روی خاور میانه و جزو 5 معدن بزرگ ایران بر اساس قانون تشخیص معادن بزرگ از کوچک قرار دارد. در این منطقه، افزون بر معادن فلزی و غیر فلزی متنوع صنایع، کارخانههای بسیاری هم وجود دارد که بیشتر بهعنوان صنایع تبدیلی خاک روی به کنسانتره و یا ساخت و تولید شمش سرب و روی به فعالیت ...
بیشتر
کانسار سرب و روی انگوران بهعنوان یکی از بزرگترین ذخایر سرب و روی خاور میانه و جزو 5 معدن بزرگ ایران بر اساس قانون تشخیص معادن بزرگ از کوچک قرار دارد. در این منطقه، افزون بر معادن فلزی و غیر فلزی متنوع صنایع، کارخانههای بسیاری هم وجود دارد که بیشتر بهعنوان صنایع تبدیلی خاک روی به کنسانتره و یا ساخت و تولید شمش سرب و روی به فعالیت مشغول بوده یا هستند. بررسیهای انجام شده و نتایج تجزیه شیمیایی نشان میدهد که در اثر فعالیت صنایع موجود در منطقه میزان برخی عناصر در منطقه از حالت طبیعی خود خارج و ناهنجاریهای زیستمحیطی در منطقه ایجاد شدهاست. محیط زیست منطقه، بیشترین تأثیرات منفی خود را از انباشت باطلهها و پسماندهایی دریافت میکنند که با عنوان کیک در حاشیه رودها و آبراههها و یا زمینهای باز، (بهطور عمده زراعی) رها میشوند. این کیکها که در حقیقت پسماندهای حاصل از عملیات فلوتاسیون و ذوب روی و سرب و فرایند تولید کنستانتره هستند، شاید از نظر صنعتی بیشتر سرب و روی خود را از دست دادهاند اما از دیدگاه زیستمحیطی چندین برابر حد مجاز، سرب و روی و دیگر عناصر بالقوه سمی را در خود دارند. میزان این عناصر در برخی نمونهها تا بیش ازppm 10000 سرب و روی و نیکل، بیش ازppm 8000 آرسنیک وppm 4000 کادمیم نیز گزارش شده است. همچنین بررسیها نشان داد که استخرهای باطله و یا استخرهای تجمع پساب یکی دیگر از اصلیترین عوامل ایجاد خطر برای محیط زیست منطقه به شمار میروند. میزان تاppm 200000 روی و گاه 2000 ppm سرب و ppm 20000 نیکل همچنین میزان چند صد ppm آرسنیک و حتی میزان ppm200000 کادمیم در آب و منابع آبی منطقه از آن جملهاند. بیشترین بازتاب این بیهنجاریها در رسوبات و آب منطقه به چشم میخورد اما خاک کشاورزی نیز از این آلودگیها متأثر شده و بیهنجاریهای عمدهای از نظر زیستمحیطی در خود جای داده است. این مقاله به طور اختصاصی با بررسی میزان مجاز عناصر سرب، روی، کادمیم و آرسنیک، راههای اصلی ورود عناصر را به محیط زیست منطقه بررسی، سعی کرده راهکارهایی برای کنترل و کاهش میزان آنها ارائه کند.
سیدرضا شادی زاده؛ منصور زویداویان پور
چکیده
پالایشگاه آبادان بین دو رودخانه اروندرود و بهمنشیر واقع شده است. این رودخانهها آب شهری، صنعتی و کشاورزی شهر آبادان را تأمین میکنند. نشت مواد نفتی و فرآوردههای آن از لولهها و مخازن روزمینی در طول جنگ تحمیلی و فرسودگی سامانههای ذخیره، انتقال و پالایش نفت به دلیل قدمت این واحد، ضرورت بررسی و انجام مطالعات برای شناسایی گسترش ...
بیشتر
پالایشگاه آبادان بین دو رودخانه اروندرود و بهمنشیر واقع شده است. این رودخانهها آب شهری، صنعتی و کشاورزی شهر آبادان را تأمین میکنند. نشت مواد نفتی و فرآوردههای آن از لولهها و مخازن روزمینی در طول جنگ تحمیلی و فرسودگی سامانههای ذخیره، انتقال و پالایش نفت به دلیل قدمت این واحد، ضرورت بررسی و انجام مطالعات برای شناسایی گسترش و حدود آلودگی نفتی را صد چندان مینماید. کاربرد رس به عنوان یک مانع طبیعی زمینشناسی در کاربردهای زیست محیطی از جمله کنترل آلودگی به اثبات رسیده است. منطقه آبادان از رسوبات دلتایی عهد حاضر تشکیل شده است و این آبرفتهای رودخانهای دارای تنوع در جنس و اندازه ذرات هستند. بنابراین در صورت چیره بودن وجود رس در منطقه مورد مطالعه، فرضیه کنترل آلودگی نفتی را به اثبات میرساند. در همین راستا موارد ذیل در این نوشتار بررسی شد: 1) جنس لایههای زیرزمینی پالایشگاه آبادان، 2) وجود آلودگی نفتی در این لایههای زیرسطحی و تعیین درصد اشباع به مواد نفتی و 3) وجود آلودگی نفتی در آبهای زیرزمینی از طریق نمونهگیری از آبهای زیرزمینی در طول مدت یک سال. روش مطالعه به این صورت بود که در ابتدا موقعیتسنجی حفر 20 حلقه چاه آبی مشاهدهای، از نظر نشت مواد نفتی در زمان جنگ و بعد از آن انجام شد. در هنگام عملیات حفاری از لایههای زیرسطحی مغزهگیری به عمل آمد، درصد اشباع نفت در این مغزهها نیز اندازهگیری شد و نیز ژرفای آلودگی به نفت و فرآوردههای نفتی در لایههای زیرسطحی پالایشگاه آبادان مشخص شد. طی دوره یک ساله، گسترش و ستبرای نفت شناور بر روی آبهای زیرزمینی همراه با تغییرات سطح ایستایی آب با توجه به جزر و مد ارزیابی شد. نتایج نشان میدهند که جنس رسوبات زیرسطحی عامل مهمی در نگهداری مواد نفتی پخش شده است، به طوری که مواد نفتی در بیشتر چاههای حفاری شده دیده شد. از طرف دیگر مواد نفتی شناور بر روی آبهای زیرزمینی فقط در دو حلقه چاه دیده شدکه آن هم ناشی از فعالیتهای اخیر پالایشگاه بوده است. نتایج، نشان دهنده جذب بیشتر مواد نفتی پخش شده در زمان جنگ و پس از آن به رس موجود در لایههای زیرسطحی است.