مهدی یزدی؛ حمید رضا پاکزاد؛ مرجان مشکور؛ رحمتاله الهامی؛ محسن جاوری؛ فریدون بیگلری
چکیده
این تحقیق در ارتباط با بقایای حیاتی، مجموعههای ابزار سنگی و لایههای رسوبگذاری شده دو محدوده زندگی انسان به سن پلیستوسن تا عهد حاضر، در ایران مرکزی است. این دو محدوده مبارکه (قلعهبزی) و یکهچاه (نزدیک گلپایگان)، از نقاطی هستند که بقایای شکار شده حیاتی و مصرف شده توسط انسان درآنها مورد بررسی قرار گرفته است. مجموعه ابزارهای سنگی ...
بیشتر
این تحقیق در ارتباط با بقایای حیاتی، مجموعههای ابزار سنگی و لایههای رسوبگذاری شده دو محدوده زندگی انسان به سن پلیستوسن تا عهد حاضر، در ایران مرکزی است. این دو محدوده مبارکه (قلعهبزی) و یکهچاه (نزدیک گلپایگان)، از نقاطی هستند که بقایای شکار شده حیاتی و مصرف شده توسط انسان درآنها مورد بررسی قرار گرفته است. مجموعه ابزارهای سنگی موسترین به دست آمده از دو محدوده از دیدگاه منشأ آنها مورد توجه قرار گرفته است. در قلعهبزی ابزارهای سنگی ساخته شده با منشأ قلوه سنگهای اوپالی است (انتخاب شده توسط انسان) که از زایندهرود انتخاب شدهاند. منشأ این قلوه سنگها آهکهای نومولیتدار با سن پالئوسن تا ائوسن است که به سیلیکا (اوپال) تبدیل شده و از منطقه بابا حیدر (زاگرس) توسط زایندهرود تا گاوخونی حمل شدهاند. در نهایت ابزارهای سنگی یکه چاه بیشتر کوارتزیت و شیل ماسه (به احتمال به سن ژوراسیک) هستند. لایههای سیاه (لنزهای زغالدار) در غارهای قلعهبزی و یکهچاه، (در زیر سطح) نمونهبرداری شده و پس از الک کردن و شستشو، از دیدگاه ذرات تشکیل دهنده و رسوبشناسی مورد مطالعه قرار گرفتند. نمونههای مطالعه شده از هر دو منطقه (قلعهبزی و یکهچاه) دارای بقایای چوب سوخته شده (زغال)، قطعات بزرگ پستانداران (بیشتر اسب) و خردههای میکروسکوپی حیاتی شامل ماهی، خزنده، دو زیست، پوست تخم پرندگان و دانههای گیاهی است. یکسان بودن عکسهای SEM تهیه شده از قطعات ناخن و نوک پرندگان شکار شده و مصرف شده از مبارکه و یکه چاه این احتمال را تقویت میکند که رژیم غذایی انسان در این دو منطقه شبیه به هم بوده است. این تحقیق برای نخستین بار حضور انسان شکارگر و جمع کننده را در ایران مرکزی اثبات مینماید. مجموعه ابزار سنگی مشابه با سن مزولیتیک و با سن نئولیتک نیز از منطقه تپه آشنا در چادگان توسط این تحقیق مطالعه شده است.
نصراله عباسی؛ عبدالحسین امینی
چکیده
توالی رسوبی مورد مطالعه در منطقه علی آباد قم با رخنمونی به ستبرای ٣٥/٢٥٥ متر و با سن اولیگوسن میانی از لایههای کربناتی/آواری و کربناتی/آذرآواری و آواری/آذرآواری فسیلدار تشکیل شده است که بهطور ناپیوسته بر روی نهشتـــــههای آذرآواری ائوسن و بهطور همشیب و با واسطه دو سیل آذرین در زیر لایههای دریاچـــــهای قدیمی قــــــرار ...
بیشتر
توالی رسوبی مورد مطالعه در منطقه علی آباد قم با رخنمونی به ستبرای ٣٥/٢٥٥ متر و با سن اولیگوسن میانی از لایههای کربناتی/آواری و کربناتی/آذرآواری و آواری/آذرآواری فسیلدار تشکیل شده است که بهطور ناپیوسته بر روی نهشتـــــههای آذرآواری ائوسن و بهطور همشیب و با واسطه دو سیل آذرین در زیر لایههای دریاچـــــهای قدیمی قــــــرار گرفته است. تنها اثر فسیلی تشخیـــــص داده شـــــــده در این رســوبات اثر گونة Thalassinoidessuevicus (Rieth, 1932) ، به شکل دهلیزهای لولهای شکل شاخهای با شبکه داربستی است. انشعابات بهصورتY شکل بوده و اندکی نیز T شکل هستند و با قطر ٣٠ تا ٥٠ میلیمتر مشخص میباشند که بهطور فعال توسط جانوران اثر ساز از رسوبات انباشته شدهاند. شدت فعالیت زیستی مختلف در لایه های رسوبی منجر به تشخیص پنج درجه زیستآشفتگی با شمارههای یک تا پنج شد که معادل شاخصهای ایکنوفابریکی استاندارد یک تا پنج هستند. این ایکنوفابریکها بهترتیب٣٧/٤٠، ٩/15،٨٥/٨، 97/٤ و ٩/٢٩ درصد از توالی را به خود اختصاص میدهند. تغییرات ایکنوفابریکی، 7 چرخه ایکنوفابریکی را نشان میدهند که بهطور کلی در دو نوع قابل ردهبندی هستند. نوع اول چرخههایی که بهتدریج به طرف بالا بر میزان آشفتگی آنها افزوده شده و در طول این افزایش تغییرات اندکی در وضعیت ایکنوفابریک لایهها مشاهده میشود و در عین حال گسترش و پایداری شرایط زیست آشفتگی درجه بالا قابل توجه است. چرخه نوع دوم چرخههایی را شامل است که در آنها مشابه چرخههای قبلی، بهطرف بالای توالی بر میزان زیستآشفتگی افزوده میشود، ولی تغییرات ایکنوفابریکی در آنها سریع است و میزان زیستآشفتگی درجه بالا، پایداری و دوام کمتری را در طی شکلگیری لایهها نشان میدهد. این وضعیت را میتوان در ایکنوگرام لایهها نیز مشاهده کرد بهطوریکه درصد فراوانی ایکنوفابریکها از درجه یک تا چهار به تدریج کاسته شده و در مقابل، میزان ایکنوفابریک درجه پنج قابل ملاحظه است. شاید این مسئله حاکی از آن است که در هنگام تشکیل رسوبات در دورههایی، پایداری نسبی شرایط زیستی، فیزیکی و شیمیایی رخ داده و محیط مساعد و مطلوب برای تجمع جانوران تالاسینوییدس ساز فراهم شده است؛ ولی در شرایط حد واسط که امکان تغییر و ناپایداری شرایط یاد شده وجود داشته است، جانداران اثرساز فرصت کافی برای فعالیت بیشتر در دسترس نداشتهاند. نمونههای تالاسینوییدس موجود در توالی مورد مطالعه در شرایطی مشابه ایکنوفاسیسهای کروزیانا تا گلاسیفانگیتس ایجاد شدهاند.
فرحناز کریم زاده؛ محمد حسین آدابی
چکیده
توالیهای رسوبی آواری و کربناتی سازندهای سرخ شیل و شتری به ترتیب به سن تریاس پیشین و میانی و با مجموع ستبرای 870 متر در ناحیه بهاباد، شهرستان بافق در ایران مرکزی به صورت همشیب و تدریجی بر روی یکدیگر قرار دارند. توالی سنگهای شیلی، سیلتستونی و ماسهسنگی سرخ شیل به تدریج به رخساره آهکهای دولومیتی شده مربوط به پهنه کشندی ...
بیشتر
توالیهای رسوبی آواری و کربناتی سازندهای سرخ شیل و شتری به ترتیب به سن تریاس پیشین و میانی و با مجموع ستبرای 870 متر در ناحیه بهاباد، شهرستان بافق در ایران مرکزی به صورت همشیب و تدریجی بر روی یکدیگر قرار دارند. توالی سنگهای شیلی، سیلتستونی و ماسهسنگی سرخ شیل به تدریج به رخساره آهکهای دولومیتی شده مربوط به پهنه کشندی سازند شــتری ختم میشوند. توالی ستبر لایه تا تودهای سنگهای به طور عمده دولومیتی سازند شتری نیز به صورت تدریجی توسط آهکهای نازک تا ستبر لایه به نام عضو آهک اسپهک پوشیده شدهاند. در مطالعات سنگشناسی چهار نوع مختلف دولومیت (از نظر شکل و اندازه بلورها، پراکندگی اندازه بلورها در متن سنگ و اشکال مرزهای بلوری) تشخیص داده شده است. دولومیت نوع یک، در شرایط دمای سطحی و در مراحل اولیه رسوبگذاری تشکیل شده و دولومیت دیاژنتیــکی اولیه بهشمار میآید. سایر دولومیتها به ترتیب درشت شدن اندازه بلور آنها، در محیـطهای کمژرفا تا ژرف تدفینی تشکیل شدهاند. تغییر ترکیب سیالهای دولومیت ساز در طی مراحــل گوناگون دیاژنز (اولیه تا تأخیری) سبب چنین تنوعی درتشکیل دولومیتهای این سازند شده است. بر اساس مطالعات زمینشیمیایی (تجزیههای عنصریFe , Na , Sr , Mg ,Ca و Mnو ایزوتوپی ) و) تشکیل این دولومیتها به طور عمده در محیط کاهیده و طی افزایش تدریجی دما در مراحل مختلف تدفین رخ داده است. منبع اصلی تأمین یون منیزیم در مورد دولومیتهای بسیار دانه ریز اولیه آب دریا و در مورد سایر انواع دولومیتها دیاژنز کانیهای رسی لایههای زیرین (سازند سرخ شیل) و شورابهای حوضهای پیشنهاد میشود. نتایج مطالعات XRD وXRF بر روی کانیهای رسی کلریتی و مونت موریلونیتی سازند سرخ شیل حاکی از کاهش به ترتیب 36 و 84 درصدی محتوای MgO در مقایسه با کانیهای رسی استاندارد مشابه است. این کاهش نشانه دیاژنز کانیهای رسی موجود در شیلها و خروج منیزیم در نتیجه فشردگی لایههای بالایی است که تأمینکننده بخشی از Mg برای دولومیتی شدن کربناتها بوده است. با اندازهگیری مقدار کربن آلی در دولومیتها و آهکها مشخص شد که تمرکز این ماده در دولومیتها چندین برابر آهکها میباشد. این مطلب گویای مستعدتر بودن آهکهای غنی از مواد آلی برای فرایند دولومیتی شدن است. در این سازند ساختارهای زیستی چون استروماتولیتها در به دام انداختن مواد آلی نقش مهمی داشتهاند. دمای تشکیل دولومیتهای اولیه (Early diagenetic) سازند شتری حدود 39 درجه سانتیگراد و دولومیتهای ثانویه (Late diagenetic) 179 درجه سانتیگراد محاسبه شده است.
فرامرز طوطی؛ سیما یزدانی؛ کمالالدین بازرگانی گیلانی
چکیده
در منطقه جنوب کهریزک، سنگهای آتشفشانی ائوسن در بخش شمالی زون ایران مرکزی رخنمون دارند. این مجموعه شامل سنگهای آذرآواری (توف و ایگنیمبریت) و گدازهها (ریولیت، تراکیآندزیت، تراکیآندزیت بازالتی و بازالت) است. سنگهای آتشفشانی در محدودة مورد مطالعه، شواهد سنگنگاری (زونبندی، بافت غربالی و گردشدگی سطح بلور در بلورهای پلاژیوکلاز ...
بیشتر
در منطقه جنوب کهریزک، سنگهای آتشفشانی ائوسن در بخش شمالی زون ایران مرکزی رخنمون دارند. این مجموعه شامل سنگهای آذرآواری (توف و ایگنیمبریت) و گدازهها (ریولیت، تراکیآندزیت، تراکیآندزیت بازالتی و بازالت) است. سنگهای آتشفشانی در محدودة مورد مطالعه، شواهد سنگنگاری (زونبندی، بافت غربالی و گردشدگی سطح بلور در بلورهای پلاژیوکلاز و پیروکسن) عدم تعادل ماگما هنگام تبلور را نشان میدهند. بررسیهای زمینشیمیایی نشان میدهد که گدازههای منطقه در قلمرو نیمه قلیایی و قلیایی قرار میگیرند. غنیشدگی LREE در مقایسه با HREE و بالا بودن مقدار عناصر ناسازگار LILE نسبت به HFSE همچنین بیهنجاری شاخص Nb، Ti و Ta در گدازههای منطقه، از نشانههای سنگهای مربوط به فرورانش است. گرایش گدازههای منطقه به سمت سری قلیایی، به گمان نشانگر یک رژیم کششی مشابه حوضههای پشتکمان است.
لیدا بخشنده؛ سیدعلی آقانباتی؛ طیبه محتاط
چکیده
در این مطالعه سازند آب تلخ (برش مزدوران)که در کپه داغ برونزد دارد مورد مطالعه قرار گرفته است. قاعده مارنی این سازند روی سنگآهک سازند آبدراز قرار دارد و لایههای بالایی آن به سن ماستریشتین پسین با رسوبات ماسهای سازند نیزار به صورت تدریجی پوشیده شده است.
سازند آب تلخ به دلایل گوناگون، بخصوص ویژگیهای سنگی و زیستی، ...
بیشتر
در این مطالعه سازند آب تلخ (برش مزدوران)که در کپه داغ برونزد دارد مورد مطالعه قرار گرفته است. قاعده مارنی این سازند روی سنگآهک سازند آبدراز قرار دارد و لایههای بالایی آن به سن ماستریشتین پسین با رسوبات ماسهای سازند نیزار به صورت تدریجی پوشیده شده است.
سازند آب تلخ به دلایل گوناگون، بخصوص ویژگیهای سنگی و زیستی، به خوبی قابل مقایسه با واحد مارنهای اکینیددار ایران مرکزی است. شباهتهای یاد شده سبب شد که این واحدها را در برش مزدوران (کپه داغ) و برش بهارستان (اصفهان) مقایسه کنیم. با مطالعه 100 نمونه از این دو برش، به شباهتهای دیرینشناسی و سنگی زیادی دست یافتیم که شواهد محیطی و دیرینهبومشناختی این شباهت را تأیید میکند.
این دستاورد، میتواند بیانگر پیوند نزدیک دو حوضه کپه داغ و ایران مرکزی باشد. شواهد فسیلی که در این دو برش یافت شده است عبارتند از :
Globotruncana ventricosa (White), Globotruncanita elevata (Brotzen)
Globotruncana arca (Cushman), Globotruncanita stuartiformis (Dalbiez)
Globotruncana bulloides Volger, Globotruncana lapparenti Brotzen
Globotruncanita calcarata (Cushman), Globotruncana linneiana (d' Orbigny)
لیدا بخشنده؛ سیدعلی آقانباتی؛ فریده کشانی؛ طیبه محتاط
چکیده
به منظور بازنگری سازند آبدراز در حوضه کپه داغ، مقطع تیپ این سازند مورد مطالعه چینهشناسی قرار گرفته است. سنگشناسی عمده این سازند، از شیل خاکستری مایل به آبی تشکیل شده و ستبرای آن 86/286 متر اندازهگیری شده است.
این سازند دارای امتداد N45W و شیب 80SW میباشد و مرز زیرین آن با سازند آیتامیر، همراه با ناپیوستگی و مرز بالایی آن با سازند آب ...
بیشتر
به منظور بازنگری سازند آبدراز در حوضه کپه داغ، مقطع تیپ این سازند مورد مطالعه چینهشناسی قرار گرفته است. سنگشناسی عمده این سازند، از شیل خاکستری مایل به آبی تشکیل شده و ستبرای آن 86/286 متر اندازهگیری شده است.
این سازند دارای امتداد N45W و شیب 80SW میباشد و مرز زیرین آن با سازند آیتامیر، همراه با ناپیوستگی و مرز بالایی آن با سازند آب تلخ به صورت همشیب و پیوسته است.
در این مطالعات 58 گونه روزنداران پلانکتون از26 جنس شناسایی و معرفی شده است. براساس روزنداران پلانکتون شناسایی شده، سن سازند آب دراز تورونین پیشین- کامپانین پیشین تعیین شده است.
فسیل روزنداران پلانکتون در این سازند بسیار بیشتر از روزنداران کفزی یافت میشود که این خود نشانگر محیط دریایی ژرف و شیب قاره است.
مطالعه روزنداران سازند آبدراز حاکی از وجود 7 زیستزون در برش مزدوران (کپهداغ) است که سن تورونین پیشین- کامپانین پیشین را برای این سازند نشان میدهند .