سنگ شناسی
زیبا خدائیان چگنی؛ نعمتاله رشیدنژاد عمران؛ علی اکبر بهاری فر؛ رضا نوزعیم؛ کارملا واکارو؛ خوزه فرانسیسکو سنتوس
چکیده
ارتوآمفیبولیتهای منطقه تختسلیمان بخشی از کمپلکس دگرگونه تکاب هستند که در شمال خاور تکاب واقع شدهاند. این سنگها شامل آمفیبولیت، گارنتآمفیبولیت، کیانیت- گارنتآمفیبولیت، هورنبلندیت و اپیدوتآمفیبولیت هستند. مطالعه سنگنگاری و ژئوشیمی سنگ کل گویای سنگ مادر بازالت و آندزیت بازالت غنی از Mg و یا معادل درونی این سنگها با گرایش ...
بیشتر
ارتوآمفیبولیتهای منطقه تختسلیمان بخشی از کمپلکس دگرگونه تکاب هستند که در شمال خاور تکاب واقع شدهاند. این سنگها شامل آمفیبولیت، گارنتآمفیبولیت، کیانیت- گارنتآمفیبولیت، هورنبلندیت و اپیدوتآمفیبولیت هستند. مطالعه سنگنگاری و ژئوشیمی سنگ کل گویای سنگ مادر بازالت و آندزیت بازالت غنی از Mg و یا معادل درونی این سنگها با گرایش کالکوآلکالن تا تولئیتی و حتی پریدوتیت است. بر اساس ژئوشیمی عناصر کمیاب و نسبتهای ایزوتوپی Sr-Nd، ماگمای مادر از گوشته منشأ گرفته است. این آمفیبولیتها در نمودارهای بهنجار شده نسبت به کندریت حداقل دو الگوی متفاوت نشان میدهند. یک گروه دارای تهیشدگی از LREEs نسبت به HREEs و برخی نیز دارای الگوی مسطح هستند. گروه دیگر دارای غنی شدگی از LREEs نسبت به HREEs هستند.این الگوهای متفاوت و ویژگیهای ژئوشیمی دیگر، حاکی از گرایش مورب یا پشت قوس و قوس برای ماگمای مادر این آمفیبولیتها است. این دوگانگی میتواند مربوط به تکامل زمانی ماگماتیسم از جایگاه مرتبط با MORB یا پشت قوس به قوس و یا از جایگاه مرتبط با قوس به پشت قوس باشد.
زمین شناسی اقتصادی
مریم هنرمند؛ قاسم نباتیان؛ مهتاب افلاکی؛ محمد ابراهیمی
چکیده
مجموعهی گنایس میلونیتی و گرانیت مغانلو، در باختر زنجان، بخشی از مجموعة آذرین-دگرگونی ناحیة تکاب به شمار میرود. مجموعة مغانلو شامل تودههای لوکوگرانیت و بیوتیتگرانیت است که از اطراف تودة گنایس میلونیتی مغانلو را در بر گرفتهاند. نتایج سنسنجی U-Pb زیرکن در تودة گنایس میلونیتی مغانلو سن 5/6± 563 ، در تودة بیوتیت گرانیت سن 13±576 ...
بیشتر
مجموعهی گنایس میلونیتی و گرانیت مغانلو، در باختر زنجان، بخشی از مجموعة آذرین-دگرگونی ناحیة تکاب به شمار میرود. مجموعة مغانلو شامل تودههای لوکوگرانیت و بیوتیتگرانیت است که از اطراف تودة گنایس میلونیتی مغانلو را در بر گرفتهاند. نتایج سنسنجی U-Pb زیرکن در تودة گنایس میلونیتی مغانلو سن 5/6± 563 ، در تودة بیوتیت گرانیت سن 13±576 و در تودة لوکوگرانیت سن 6±559 میلیون سال را نشان میدهند. نمونههای مجموعة مغانلو عمدتاً خصوصیات ماگماهای کالکآلکالن پتاسیم بالا و پرآلومین ضعیف را نشان میدهند، به استثناء نمونههای مربوط به تودة لوکوگرانیت که به دلیل متاسوماتیسم سدیک و آلبیتی شدن فلدسپارهای پتاسیمدار، فقیر از پتاسیم هستند. الگوی عناصر کمیاب در تودههای مزبور نشاندهنده غنیشدگی آنها از LILE و LREE نسبت به HFSE وHREE و همچنین آنومالی منفی Nb، Ta و Ti در این نمونههاست. بطور کلی خصوصیات ژئوشیمیایی این تودهها با مذابهای حاصل از ذوب بخشی پوسته در محیط فرورانش همخوانی دارند. مجموعة مغانلو همانند سایر مجموعههای آذرین و دگرگونی نئوپروتروزوئیک پایانی-کامبرین زیرین در ایران و ترکیه، مربوط به فعالیتهای ماگمایی در قوس آتشفشانی کادومین، واقع در شمال ابرقارة گندوانا، هستند. تزریق مذابهای گوشتهای در پوسته یکی از عوامل اصلی در ذوب بخشی پوسته و ایجاد مذابهای گرانیتوئیدی در محیطهای فرورانش است.
زمین شناسی اقتصادی
قدرت اله رستمی پایدار
چکیده
کانسار طلای زرشوران در شمال غرب ایران در یک منطقه تاریخی معدنکاری طلا و آرسنیک در زون زمینساختاری سنندج- سیرجان واقع شده است. این محدوده عمدتاً از سنگهای پرکامبرین تشکیل شده است. تزریق تودههای گرانیتوئیدی الیگومیوسن در سازندهای پرکامبرین که سنگ درونگیر کانیسازی طلا میباشند باعث دگرسانی شدید، میلونیتیشدن و کانهزایی طلا ...
بیشتر
کانسار طلای زرشوران در شمال غرب ایران در یک منطقه تاریخی معدنکاری طلا و آرسنیک در زون زمینساختاری سنندج- سیرجان واقع شده است. این محدوده عمدتاً از سنگهای پرکامبرین تشکیل شده است. تزریق تودههای گرانیتوئیدی الیگومیوسن در سازندهای پرکامبرین که سنگ درونگیر کانیسازی طلا میباشند باعث دگرسانی شدید، میلونیتیشدن و کانهزایی طلا شدهاند. هدف مطالعه حاضر جداسازی زونهای کانهزایی طلا با استفاده از تکنیکهای فراکتالی عیار- تعداد (C-N) و عیار- حجم (C-V) است، که بر اساس دادههای 44 گمانه حفاری و 5800 نمونه آنالیز شده است. در ابتدا نمودار لگاریتمی طلا برای هر کدام از مدلهای مذکور ترسیم گردید. پنج زون کانهزایی طلا با استفاده از مدل فرکتال عیار-تعداد و چهار زون کانهزایی با استفاده از مدل فرکتال عیار- حجم مشخص گردید که بترتیب نشاندهنده شدت کانهزایی در سنگ دیواره، زون ضعیف، متوسط، بالا و زون بسیار غنی شده است. مدلهای سه بعدی (3D) زمینشناسی و فرکتالی بدست آمده نشان میدهد که زونهای با کانهزایی پایین در اکثر نقاط کانسار رخ داده است که اغلب مربوط به واحد سنگی ایمانخان است. علاوه بر این، بر اساس مدلهای بررسی شده و محاسبه ماتریس میزان همپوشانی، مناطق با کانهزایی متوسط، بالا و زون غنیشده به ترتیب دارای انطباق خوبی با واحد ژاسپروئید، سنگ آهک چالداغ و واحد شیل زرشوران را نشان میدهد.
آذر محمدی عراق؛ بهرام نکویی صدری؛ سید سعید هاشمی؛ علی بیاتانی
چکیده
به کارگیری معیارهای ارزیابی تنوع زمینشناختی و معرفی میراث زمینشناختی کشورها برای حفاظت از آن میراث ارزشمند و بهرهبرداری پایدار از آنها در قرن بیست و یکم مورد توجه زمینشناسان کشورهای پیشرفته قرار گرفته است. حفاظت و بهرهبرداری از میراث زمینشناختی یا میراث معدنکاری در قالب معرفی محدودهای ملی یا جهانی به نام ژئوپارک (زمینگردشگاه) ...
بیشتر
به کارگیری معیارهای ارزیابی تنوع زمینشناختی و معرفی میراث زمینشناختی کشورها برای حفاظت از آن میراث ارزشمند و بهرهبرداری پایدار از آنها در قرن بیست و یکم مورد توجه زمینشناسان کشورهای پیشرفته قرار گرفته است. حفاظت و بهرهبرداری از میراث زمینشناختی یا میراث معدنکاری در قالب معرفی محدودهای ملی یا جهانی به نام ژئوپارک (زمینگردشگاه) انجام میشود. یک ژئوپارک محدودهای تحت حفاظت است که افزون بر غنای ژئوسایتها، شامل مکانهای دارای آثار تاریخی، فرهنگی و تنوع طبیعت زنده (اکوسایتها) باشد و با مدیریت کارآمد و آموزش مناسب افراد محلی با جذب گردشگر با محوریت آموزش تنوع- تفریحی مفاهیم زمینشناسی و محیط زیست به عموم مردم بتواند با تفسیر مؤثر همه جاذبهها به پر کردن اوقات فراغت گردشگران بپردازد. بهطوری که این اقدامات بتواند سبب بهبود وضعیت اقتصادی و اجتماعی ساکنان محلی و ملی شود. محدوده مطالعاتی پیرامون سایت میراث جهانی تخت سلیمان و شمال باختر کشور است که از نظر تنوع زمینشناختی، تنوع زیستی و تنوع تاریخی- فرهنگی بسیار غنی ولی متأسفانه از نظر اقتصادی فقیر است. بنابراین تأسیس یک ژئوپارک در این منطقه میتواند سبب اشتغالزایی و مهاجرت نکردن روستاییان به شهرها و پویایی اقتصادی کشور شود. در این پژوهش از دو روش مدل ارزیابی میرات زمینشناختی، که هر کدام چند معیار و زیرمعیار را در بر میگیرد استفاده شده است و بر پایه امتیازهای به دست آمده برای هر مکان میراث زمینشناختی و به کارگیری روشهای درونیابی در محیط GIS محدوده ژئوپارک و بهترین مسیرزمینگردشگری محدوده استخراج شده است.
صمد علیپور؛ پریوا شیرمحمدی؛ یوسف رحیم سوری؛ هاشم باقری
چکیده
اندیس گارنت بابانظر در 80 کیلومتری شمال خاوری شهرستان تکاب در پهنه ساختاری سنندج- سیرجان قرار دارد. واحدهای سنگی رخنمون یافته در منطقه از جمله هورنفلس و گارنتیت در تماس با توده گرانیتی نشان میدهد که گارنت در محل برخورد توده گرانیتی با تودههای آرژیلیتی یا ماسهسنگی و آهکی در طی دگرگونی همبری تشکیل شده است. نتایج مطالعات کانیشناسی ...
بیشتر
اندیس گارنت بابانظر در 80 کیلومتری شمال خاوری شهرستان تکاب در پهنه ساختاری سنندج- سیرجان قرار دارد. واحدهای سنگی رخنمون یافته در منطقه از جمله هورنفلس و گارنتیت در تماس با توده گرانیتی نشان میدهد که گارنت در محل برخورد توده گرانیتی با تودههای آرژیلیتی یا ماسهسنگی و آهکی در طی دگرگونی همبری تشکیل شده است. نتایج مطالعات کانیشناسی و سنگنگاری، سیر تحول کانیسازی در محدوده مورد مطالعه را در طی چندین مرحله دگرسانی پیشرونده، پسرونده و برونزاد بیان میکند و گارنت در طی مرحله دگرسانی پیشرونده تشکیل شده است. نتایج حاصل از بررسی سنگنگاری میانبارهای سیال نشان میدهد که بیشتر میانبارهای سیال در بلورهای گارنت از دید زمان تشکیل از نوع: 1) اولیه در امتداد سطوح رشد بلور و بهصورت پراکنده و نامنظم و 2) ثانویه در امتداد شکستگیها و سطوح رخ هستند. از دید تعداد فازهای درونی، این میانبارها در چهار دسته: 1) تکفازی مایع، 2) دوفازی مایع- بخار، 3) چندفازی جامد، و 4) دوفازی مایع- مایع ردهبندی میشوند. مطالعات ریزدماستجی میانبارهای سیال در این اندیس نشان میدهد، دمای همگنشدگی شوری در گارنت به ترتیب میان 318 تا 438 درجه سانتیگراد و 63/18 تا 71/22 درصد وزنی نمک طعام و در کوارتز میان دو محدوده 209 تا 219 و 239 تا 254 درجه سانتیگراد و 18/4 تا 61/10 درصد وزنی نمک طعام قرار دارند.
سروش مدبری؛ یوسف رحیم سوری؛ عبدالمجید یعقوب پور؛ صمد علیپور
چکیده
شیلهای سیاه محدوده معدن متروکه آنتیموان آغدره بالا واقع در شمالباختر تکاب، دارای غلظتهای بالایی از عناصر بالقوه سمناک بهویژه آرسنیک ( ppm11883- 4403)، آنتیموان (ppm1022- 405) و جیوه ( ppm58 - 30) هستند. محاسبه ضریب غنیشدگی عناصر نشان داده است که در طول هــوازدگی بعضـی عناصـر مانند As،Sb ، Hg،Zn ،U ،Sr، Ni،V ، Co، Cu ، Mo، Ni و Zr دچار تهیشدگی و عناصری ...
بیشتر
شیلهای سیاه محدوده معدن متروکه آنتیموان آغدره بالا واقع در شمالباختر تکاب، دارای غلظتهای بالایی از عناصر بالقوه سمناک بهویژه آرسنیک ( ppm11883- 4403)، آنتیموان (ppm1022- 405) و جیوه ( ppm58 - 30) هستند. محاسبه ضریب غنیشدگی عناصر نشان داده است که در طول هــوازدگی بعضـی عناصـر مانند As،Sb ، Hg،Zn ،U ،Sr، Ni،V ، Co، Cu ، Mo، Ni و Zr دچار تهیشدگی و عناصری همچون Pb ،Th ،Ga ،Rb و Ta دچار غنیشدگی شدهاند. نتایج محاسبات موازنه جرم نیز نشان داده است که بالاترین میزان آزاد شدن عناصر به ترتیب به Cd ،Zn ،U ،Sr ،Ni ،V ،Cu ،As ،Mo ،Tl ،Zr ،Hg و Sb تعلق دارد. با توجه به میانگین غلظت عناصر بالقوه سمناک در سنگهای غیرهوازده (سالم) و تناژ محاسبهشدة رخنمونهای شیل سیاه، بیشترین مقدار وزنی آزاد شده عناصر به ترتیب به As ،Sb ،Sr ،Zn ،Ni ،V ،Zr ،Cu ،U و Hg تعلق دارد. با توجه به بررسیهای انجام شده، میتوان نتیجه گرفت که شیلهای سیاه هوازده در محدوده معدن متروکه آنتیموان آغدره بالا، نقش اساسی در ایجاد آلودگی زمینزاد در محیطهای پاییندست داشتهاند.
یوسف رحیم سوری؛ عبدالمجید یعقوب پور؛ سروش مدبری
چکیده
مقایسه متغیرهای فیزیکوشیمیایی(pH، Eh،EC ،TDS ،TH ، TA، دما و شوری) اندازهگیری شده و تجزیههای شیمیایی نمونههای آب چشمهها و آبهای آشامیدنی روستاهای واقع در حوضه آبریز رودخانه آغدره در شمالباختری شهرستان تکاب تفاوتهای چشمگیری را نشان داده است. بر اساس این نتایج، در میان چشمههای آب نمونهبرداری شده کمترین مقادیر pH و ...
بیشتر
مقایسه متغیرهای فیزیکوشیمیایی(pH، Eh،EC ،TDS ،TH ، TA، دما و شوری) اندازهگیری شده و تجزیههای شیمیایی نمونههای آب چشمهها و آبهای آشامیدنی روستاهای واقع در حوضه آبریز رودخانه آغدره در شمالباختری شهرستان تکاب تفاوتهای چشمگیری را نشان داده است. بر اساس این نتایج، در میان چشمههای آب نمونهبرداری شده کمترین مقادیر pH و بیشترین مقادیر TDS، EC، شوری، سختی کل، قلیائیت کل، غلظت کاتیونها، آنیونها و عناصر بالقوه سمناک As وSb به چشمه واقع در پاییندست معدن متروکه آنتیموان آغدره بالا (چشمهAq.D1-1) و چشمه واقع در پاییندست سدهای باطله واحد استحصال طلای آغدره (چشمه Aq.D5) تعلق دارد. غلظت کل As وSb در چشمهAq.D1-1 بهترتیب g/lμ 3753 و g/lμ 320 و در چشمه Aq.D5 بهترتیب g/lμ 162 و g/lμ 3 است. در میان نمونههای آب آشامیدنی روستاهای محدوده مورد مطالعه بالاترین غلظت As0 بهآب آشامیدنی روستای آغدره پایین با غلظت کل As g/lμ 29 و در مورد Sb به آب آشامیدنی روستای آغدره وسط با غلظت کل Sb g/lμ 5 تعلق دارد. بر اساس مقادیر مجاز اشاره شده در استانداردهای بینالمللی، غلظت کاتیونها و آنیونهای اصلی و مقادیر پارامترهای فیزیکوشیمیایی (به غیر از سختی کل) نمونههای آب چشمهها و آبهای آشامیدنی روستاهای محدوده مورد مطالعه در دامنه مقادیر مجاز تعیین شده قرار دارند. با توجه به بررسیهای صورت گرفته مشخص شده است که آلودگی As وSb چشمه Aq.D1-1 منشأ زمینزاد (geogenic) دارد و از شیلهای سیاه با غلظت بالایی از عناصرAs وSb ناشی شده است، در حالی که آلوده شدن آب چشمه Sp.5 منشأ انسانزاد (anthropogenic) دارد و از نشت پساب ذخیره شده در پشت سدهای باطله واحد استحصال طلای آغدره و نفوذ آن بهآب چشمههای پاییندست ایجاد شده است.
محسن شیرخانی؛ مجید قادری؛ نعمتاله رشیدنژاد عمران؛ رامین محمدی نیایی
چکیده
کانسار چندفلزی(Poly metallic) آیقلعهسی در 30 کیلومتری جنوبخاوری تکاب و در زون ساختاری ارومیه- دختر قرار گرفته است. برای انجام تجزیه Enzyme LeachSM در این کانسار، 723 نمونه از افق B خاک برداشت و بر پایه نتایج تجزیه و تحلیل دادهها، شش ناهنجاری اکسیداسیونی A-F مشخص شد. پنج محدوده ناهنجاری بهعنوان اهداف حفاری مشخص شدهاند، در صورتیکه ...
بیشتر
کانسار چندفلزی(Poly metallic) آیقلعهسی در 30 کیلومتری جنوبخاوری تکاب و در زون ساختاری ارومیه- دختر قرار گرفته است. برای انجام تجزیه Enzyme LeachSM در این کانسار، 723 نمونه از افق B خاک برداشت و بر پایه نتایج تجزیه و تحلیل دادهها، شش ناهنجاری اکسیداسیونی A-F مشخص شد. پنج محدوده ناهنجاری بهعنوان اهداف حفاری مشخص شدهاند، در صورتیکه ناهنجاری C برای حفاری مناسب نبوده، زیرا تودهای مدفون بدون غنیشدگی روی است. ناهنجاریهای B، D و E دارای مقادیر بالای روی هستند. علت بالابودن روی در ناهنجاری D، برونزدهای کانیسازی روی و وجود باطلههای معدنی در سطح است. به نظر میرسد ناهنجاریهای B و E بر روی مناطق کانیسازیشده مدفون (در ژرفای کم) قرار گرفتهاند. ناهنجاریهای A، C و F دارای مقدار بسیار کمی روی هستند. ناهنجاری A ممکن است بر روی یک زون پنهان کانیسازی روی قرار گرفته باشد که در ژرفای زیادی مدفون شده است، به همین دلیل یکی از اولویتهای حفاری است. ناهنجاری F برای حفاری مناسب نیست، زیرا به نظر میرسد که این زون کانیسازی بسیار باریک باشد.