زمین شناسی اقتصادی
سجاد مغفوری؛ محمدرضا حسین زاده؛ عبدالرحمان رجبی؛ امیرمرتضی عظیم زاده
چکیده
کانسار روی- سرب درهزنجیر با سنگ میزبان آهک دولومیتی شده در جنوب شهر تفت جای گرفته است. کانیهای سولفیدی در این کانسار شامل اسفالریت، گالن، پیریت و کالکوپیریت است که به‌صورت جانشینی، پرکننده فضای خالی، رگه- رگچهای، برشی و تودهای درون سنگ میزبان دیده میشود. کانهزایی در امتداد گسلهای عادی پس از فاز فشارشی تشکیل ...
بیشتر
کانسار روی- سرب درهزنجیر با سنگ میزبان آهک دولومیتی شده در جنوب شهر تفت جای گرفته است. کانیهای سولفیدی در این کانسار شامل اسفالریت، گالن، پیریت و کالکوپیریت است که به‌صورت جانشینی، پرکننده فضای خالی، رگه- رگچهای، برشی و تودهای درون سنگ میزبان دیده میشود. کانهزایی در امتداد گسلهای عادی پس از فاز فشارشی تشکیل شده است. کانیهای باطله بیشتر از نوع دولومیت بوده و دولومیتی شدن از فرایندهای اصلی همراه با کانهزایی سولفیدی در کانسار درهزنجیر است. سه نوع دولومیت در منطقه معدنی درهزنجیر تشخیص داده شده است: 1) دولومیتهای ناحیهای، که در طی فرایند دیاژنز آهکهای میکریتی سازند تفت تشکیل شدهاند و به‌صورت ناحیهای در کل منطقه دیده میشوند. این دولومیتها ریزبلور و دارای رنگ خاکستری تیره هستند؛ 2) دولومیتهای راندگی، که در طی رخداد راندهشدگی دولومیتهای تفت روی سازند درهزنجیر و در طی این فشارش در مجاورت گسل راندگی تشکیل شدهاند؛ 3) بیشترین شدت دولومیتی شدن و کانهزایی سولفیدی، در مجاورت گسلهای عادی رخ داده است. به‌طوری که این دولومیتها در ارتباط با کانهزایی و به دولومیتهای گرمابی (DH) معروف هستند؛ با دور شدن از محل کانهزایی سولفیدی از شدت مقدار دولومیتهای گرمابی (DH) کاسته میشود. مطالعات ژئوشیمیایی گویای آن است که مقدار کادمیم کانیهای اسفالریت بالاست و این نشان از پایین بودن دمای سیال تشکیل‌دهنده کانهزایی دارد. تأثیر آب‌های جوی و رخداد فرایند اکسایش موجب اکسید شدن کانههای سولفیدی اولیه به کانیهای غیرسولفیدی شده است. مهمترین کانیهای غیرسولفیدی کانسار درهزنجیر شامل اسمیتزونیت، همیمورفیت، هیدروزنگسیت و اکسید و هیدروکسیدهای آهن است. با توجه به ویژگی‌های بنیادین کانهزایی کانسار درهزنجیر، از جمله محیط زمینشناسی، کانهزایی در امتداد گسلهای عادی پس از فاز فشارش، سنگ دربرگیرنده، کانی‌شناسی و ساخت و بافت آن و مقایسه این ویژگیها با ویژگی‌های بنیادین ذخایر سرب و روی با میزبان رسوبی، می‌توان کانسار سرب و روی درهزنجیر را در رده کانسارهای نوع دره میسیسیپی یا MVT قرار داد.
بهروز مهری؛ ابراهیم راستاد؛ فرج الله فیاضی
چکیده
کانسار سرب- نقره (روی ) خانجار (رشم) در جنوب دامغان، یکی از کانسارهای لایه‌کران (استراتاباند) توالی کربناتی کرتاسه بالایی در ایران مرکزی است. ماده معدنی در این کانسار با دو ژئومتری رخنمون دارد : 1- عدسی‌هایی از ماده معدنی که همخوان با لایه‌بندی است و ماده معدنی در آن با بافت لامینه و به‌صورت دانه پراکنده در متن میکریت مشاهده میشود. ...
بیشتر
کانسار سرب- نقره (روی ) خانجار (رشم) در جنوب دامغان، یکی از کانسارهای لایه‌کران (استراتاباند) توالی کربناتی کرتاسه بالایی در ایران مرکزی است. ماده معدنی در این کانسار با دو ژئومتری رخنمون دارد : 1- عدسی‌هایی از ماده معدنی که همخوان با لایه‌بندی است و ماده معدنی در آن با بافت لامینه و به‌صورت دانه پراکنده در متن میکریت مشاهده میشود. ماده معدنی با این ژئومتری در سه افق در رخساره‌های کانه‌دار سنگ‌آهک ریفی قرار دارد. بیشترین فعالیت‌های معدنی در افق I که در قاعده واحد K2b قرار دارد، صورت گرفته است. 2- انباشتی از مواد معدنی که فضای خالی و شکستگی‌ها و گسل‌ها را پر کرده است. شکستگی‌ها در طول روند خود در بخش‌هایی غنی از ماده معدنی هستند که رخساره‌های کانه‌دار را قطع کرده‌انــد. در کانسار خانجار، سه رخساره کانه‌دار تشخیص داده شده است : 1) رخساره آهک سیلیسی که کانههای اصلی آن گالن، اسفالریت و پیریت است. کالکوپیریت به مقدار جزئی در این رخساره مشــاهده میشود. 2) رخساره مولوسکا، اکینودرم وکستون با مقدار کم کانــه‌های گالن و اسفالریت. 3) رخساره سنگ‌آهک رودیست‌دار با مقدار زیاد کانه گالن. به‌طور عمده پرکننــده فضای خالــی بوده و اندازه بلورها از متوسط تا درشت تغییر می‌کند. کانی‌شنـاسـی و همبود(پاراژنز) کانـه‌ای در هر دو نوع عدسی شکل و پرکننده فضای خالی مشابه هم بوده و شامل گالن، اسفالریت، پیریت،کالکوپیریت، تترائدریت و باریت است. مقدار نقره در کانسار خانجار بالا (یک کیلو گرم در تن در کنسانتره ماده معدنی) است و کانی حامل آن تترائدریت است. مطالعه میکروترمومتری و تعیین درجه شوری سیال‌های کانه‌ساز در ادخال‌های دو فازه مایع وگاز موجود در دولومیت زین اسبی و اسفالریت نشانگر آن است که میانگین درجه حرارت 5 ± 195 و شوری سیال‌ها از 18 تا 23 درصد معادل درصد وزنی کلرید سدیم (NaCl) تغییر می‌کند. مشاهدات صحرایی، ژئومتری، بافت ماده معدنی، ژئوشیمی، مطالعه میانبارهای سیال و همبود کانه‌ها، حاکی از آن است که کانسار خانجار یک ذخیره MVT است که تشکیل و تمرکز آن از مرحله دیاژنتیک تا اپی ژنتیک صورت گرفته است.
