زمین شناسی اقتصادی
حسین باقرپور؛ میرعلی اصغر مختاری؛ حسین کوهستانی؛ قاسم نباتیان
چکیده
سنگهای آتشفشانی گویجهییلاق در فاصله حدود 120 کیلومتری جنوبباختر زنجان قرار گرفته و بخشی از پهنه ایران مرکزی میباشد. واحدهای سنگی منطقه گویجهییلاق متعلق به سنوزوئیک بوده و عمدتاً متشکل از واحدهای آتشفشانی (گدازههای بازالتی تا آندزیتی) و رسوبی الیگومیوسن میباشند. بر اساس تقسیمبندی زمینشیمیایی، گدازههای یادشده از نوع ...
بیشتر
سنگهای آتشفشانی گویجهییلاق در فاصله حدود 120 کیلومتری جنوبباختر زنجان قرار گرفته و بخشی از پهنه ایران مرکزی میباشد. واحدهای سنگی منطقه گویجهییلاق متعلق به سنوزوئیک بوده و عمدتاً متشکل از واحدهای آتشفشانی (گدازههای بازالتی تا آندزیتی) و رسوبی الیگومیوسن میباشند. بر اساس تقسیمبندی زمینشیمیایی، گدازههای یادشده از نوع بازالت، آندزیت بازالتی و آندزیت بوده و دارای ماهیت کالکآلکالن تا کالکآلکالن پتاسیم بالا هستند. در نمودارهای عناصر کمیاب بههنجارشده به گوشته اولیه، گدازههای مزبور از الگوی مشابهی برخوردار بوده و دارای غنیشدگی عناصر LILE (Ba، Th، K و Pb) همراه با آنومالی منفی عناصر HSFE (Nb و Ti) میباشند. این سنگها دارای الگوی عناصر کمیاب خاکی غنی از LREEنسبت به HREE و نسبت بالای LREE/HREE میباشند. در نمودارهای تمایز محیطهای تکتونوماگمایی، این سنگها مربوط به کمان ماگمایی قارهای هستند. بر اساس نتایج دادههای ژئوشیمیایی میتوان گفت که سنگهای آتشفشانی منطقه گویجهییلاق از ذوب بخشی 20-5 درصدی یک گوشته گارنت اسپینللرزولیتی غنیشده مرتبط با فرورانش نئوتتیس به زیر ایران مرکزی، در کمان ماگمایی ارومیه- دختر تشکیل شدهاند.
علی عابدینی
چکیده
نفوذ تودههای آذرین کوارتزمونزودیوریتی به سن الیگوسن به درون لیتیککریستالتوفها و تراکیبازالتهای ائوسن در منطقه جیزوان (پهنه طارم- هشتجین) سبب رخداد پهنه دگرسانی آرژیلیک گستردهای شده است. مطالعات کانیشناختی نشان میدهند که این پهنه دگرسانی دارای کانیهای کائولینیت، کوارتز، اسمکتیت، پیروفیلیت، مسکوویت- ایلیت، ...
بیشتر
نفوذ تودههای آذرین کوارتزمونزودیوریتی به سن الیگوسن به درون لیتیککریستالتوفها و تراکیبازالتهای ائوسن در منطقه جیزوان (پهنه طارم- هشتجین) سبب رخداد پهنه دگرسانی آرژیلیک گستردهای شده است. مطالعات کانیشناختی نشان میدهند که این پهنه دگرسانی دارای کانیهای کائولینیت، کوارتز، اسمکتیت، پیروفیلیت، مسکوویت- ایلیت، آلونیت، روتیل، کلسیت، فلدسپار، کلریت، هماتیت و گوتیت است. کانههای درونزاد درون رگهها و رگچههای سیلیسی-کربناته پهنه دگرسانی آرژیلیک شامل کالکوپیریت، گالن و پیریت هستند که توسط گوتیت، مالاکیت و آزوریت با منشأ برونزاد همراهی میشوند. محاسبات تغییرات جرم عناصر با فرض Al به عنوان عنصر شاخص کمتحرک نشان میدهند که عناصری مانند Ti، P، Th، Nb، Ta، Y و Zr در طی آرژیلیکی شدن لیتیککریستالتوفها دچار شستشو شدهاند. این رفتار غیرعادی در ارتباط با pH پایین سیالهای دگرسان کننده، نسبت بالای آب به سنگ، فراوانی یونهای کمپلکس کننده و سامانه زهکشی مناسب است. الگوی توزیع REEهای بهنجار شده با کندریت نشاندهنده تفریق و غنیشدگی LREEs نسبت به HREEs و رخداد بیهنجاریهای منفی Eu و Ce در طی آرژیلیکی شدن لیتیککریستالتوفها هستند. بررسیهای زمینشیمیایی آشکار میکنند که رخداد بیهنجاری منفی Ce (49/0-92/0) در ارتباط با تخریب زیرکن توسط سیالهای اکسیدان- اسیدی است. بیهنجاری منفی Eu (23/0- 73/0) وکاهش جرم عناصری مانند Si، Fe، K، Rb، Cs، Sr و Ba در طی گسترش پهنه دگرسانی آرژیلیک، تخریب کانیهای پلاژیوکلاز و هورنبلاند توسط سیالهای گرمابی به شدت اسیدی و فوگاسیته بالای اکسیژن محیط را نشان میدهد. ضرایب همبستگی میان عناصر نشان از نقش کنترل کننده اکسیدهای منگنز در توزیع و تمرکز REEs، Pb، Zn و Cu دارند. شواهد کانیشناختی و زمینشیمیایی مانند حضور پیروفیلیت، آلونیت و روتیل، غنیشدگی LREEs نسبت به HREEs، مقادیر La+Ce+Y پایین، بیهنجاری منفی Ce و همبستگیهای مثبت قوی میان (LREEs/HREEs)N-LOI و -P (La/Lu)Nپیشنهاد میکنند که گسترش و تکامل پهنه دگرسانی آرژیلیک در منطقه جیزوان به فرایندهای درونزاد وابسته است.
علی عابدینی؛ عباس اروجی؛ علیاصغر کلاگری
چکیده
پهنه های کائولینیزه منطقه گورگور (شمال تکاب، استان آذربایجان غربی) محصول دگرسانی سنگهای آندزیتی به سن میوسن در شمال باختر ایران هستند. با توجه به بررسیهای کانیشناسی، کائولینیت، کوارتز، جاروسیت، مونتموریلونیت، آلبیت، مسکوویت- ایلیت، آناتاز، کلریت، اورتوکلاز، کلسیت، گوتیت و هماتیت فازهای کانیایی در این پهنهها هستند. ...
بیشتر
پهنه های کائولینیزه منطقه گورگور (شمال تکاب، استان آذربایجان غربی) محصول دگرسانی سنگهای آندزیتی به سن میوسن در شمال باختر ایران هستند. با توجه به بررسیهای کانیشناسی، کائولینیت، کوارتز، جاروسیت، مونتموریلونیت، آلبیت، مسکوویت- ایلیت، آناتاز، کلریت، اورتوکلاز، کلسیت، گوتیت و هماتیت فازهای کانیایی در این پهنهها هستند. رگههای سیلیسی حاضر در این پهنهها شامل کانیهای فلزی پیریت، کالکوپیریت، گالن، اسفالریت، بورنونیت و استیبنیت است. محاسبات تغییرات جرم عناصر خاکی کمیاب (REEs) با فرض Sc به عنوان عنصر شاخص کمتحرک آشکار میکنند که گسترش فرایند کائولینیتی شدن با غنیشدگی- تهیشدگی La-Nd و تهیشدگی Sm-Lu همراه بوده است. تجزیه و تحلیلهای زمینشیمیایی نشان میدهند که درجه تفریق Al از Fe و تخریب کانی زیرکن توسط سیالهای گرمابی به ترتیب مهمترین عوامل کنترل کننده تغییرات بیهنجاریهای Eu (84/0- 06/1) و Ce (83/0-93/0) در این پهنهها هستند. همبستگیهای مثبت و قوی مقادیر (La/Lu)N و(LREEs/HREEs)N با اجزایی مانند P، S، LOI و Sr، نقش مؤثر محلولهای درونزاد را در پیشرفت فرایند کائولینیتی شدن آشکار میسازد. تلفیق نتایج به دست آمده از مطالعات کانیشناسی و زمینشیمیایی پیشنهاد میکند که تغییرات در شیمی محلولهای دگرسان کننده (pH و Eh) و تنوع در نوع کانیهای تثبیت کننده، دو عامل کلیدی مؤثر در تفریق و توزیع REEs در پهنههای کائولینیزه در گورگور هستند.