فاطمه هرمززاده قلاتی؛ مجید بنیاسدی؛ فریدون سحابی؛ حسین ایزدی؛ حسین معماریان
چکیده
تراوایی یکی از مهمترین خواص محیط متخلخل و بیانگر توانایی سازند در عبور دادن سیالات و همچنین کنترلکننده حرکتهای جهتدار و دبی جریان سیالات در مخزن است. روشهای آزمایشگاهی مختلفی برای اندازهگیری مقدار تراوایی وجود دارد که یک اندازهگیری دقیق در آزمایشگاه، مستلزم صرف وقت و هزینه است. امروزه با توجه به توسعه روشهای ...
بیشتر
تراوایی یکی از مهمترین خواص محیط متخلخل و بیانگر توانایی سازند در عبور دادن سیالات و همچنین کنترلکننده حرکتهای جهتدار و دبی جریان سیالات در مخزن است. روشهای آزمایشگاهی مختلفی برای اندازهگیری مقدار تراوایی وجود دارد که یک اندازهگیری دقیق در آزمایشگاه، مستلزم صرف وقت و هزینه است. امروزه با توجه به توسعه روشهای تصویربرداری و پیشرفت کامپیوترها، شاخه جدیدی در فیزیک سنگ بر مبنای مطالعه رقومی سنگها بهوجود آمده است که فیزیک سنگ رقومی نام دارد. در این روش، با تصویربرداری از ساختمان داخلی سنگها میتوان ویژگیهایی چون تخلخل و تراوایی را اندازهگیری کرد. در این مقاله از 10 پلاگ سنگی تهیه شده از یکی از مخازن کربناته مزوزوییک جنوب غربی ایران تصاویر توموگرافی پرتو ایکس پزشکی با تفکیکپذیری 200 میکرومتر تهیه شد. با ساخت حجم نماینده یا Representative Volume Element (RVE)، مدل سهبعدی فضای خالی نمونهها از روی تصاویر دوبعدی حاصل شد. در نهایت با کدنویسی تحت MATLAB بهمنظور شبکهبندی RVEهای به دست آمده، جریان سیال در آنها شبیهسازی شد و مقدار تراوایی برای هر کدام به دست آمد. بر اساس نتایج آزمایشگاهی، مقادیر تراوایی محاسبه شده برای این پلاگها نشاندهنده یک روند با مقادیر گزارش شده توسط آزمایشگاه با میزان همبستگی 90% است. با استفاده از روش پیشنهادی و روند به دست آمده، میتوان تراوایی نمونههای سنگی همان چاه که هنوز مورد آزمایش قرار نگرفتهاند را با سرعت بیشتر و هزینه کمتر به دست آورد.
محمدعلی سرپرنده؛ بهزاد مهرگینی؛ امیر ملاجان؛ فریدون سحابی؛ غلامحسین نوروزی؛ گلناز جوزانی کهن
چکیده
در بررسی کیفیت مخزنی رخسارههای ماسهسنگی معمولاً وجود رس اثر آشکاری در کاهش تخلخل مؤثر و تراوایی و دقت محاسبه درجه اشباع سیالهای سازند دارد. در این راستا شناسایی نوع و مقدار رس به روشهای مختلف انجام میشود. در مخازن ماسه سنگی، رسها ضمن آنکه منبع ایجاد ظرفیت تبادل کاتیونی (CEC) هستند، گوناگونی کانیشناسی آنها، موجب تغییر ...
بیشتر
در بررسی کیفیت مخزنی رخسارههای ماسهسنگی معمولاً وجود رس اثر آشکاری در کاهش تخلخل مؤثر و تراوایی و دقت محاسبه درجه اشباع سیالهای سازند دارد. در این راستا شناسایی نوع و مقدار رس به روشهای مختلف انجام میشود. در مخازن ماسه سنگی، رسها ضمن آنکه منبع ایجاد ظرفیت تبادل کاتیونی (CEC) هستند، گوناگونی کانیشناسی آنها، موجب تغییر میزان ظرفیت تبادل کاتیونی در مخزن خواهد شد. این مهم میتواند به عنوان معیاری برای پهنهبندی مخزن بر پایه نوع کانیهای رسی باشد. اندازهگیری CEC بهعنوان یکی از روشهای فرعی شناسایی کانیهای رسی، در کنار دیگر روشها به کار میرود. این متغیر که توانایی رسها را در جذب و آزادسازی کاتیونها در محلول مجاور نشان میدهد، برای انواع کانیهای رسی دارای محدوده مشخصی است. در مواردی که چند نوع کانی رسی وجود دارد، مقدار CEC به سوی محدوده عددی نوع رس چیره نزدیک میشود. در این مطالعه ظرفیت تبادل کاتیونی کانیهای رسی دو حلقه چاه مخزن شوریجه در میدان گازی گنبدلی محاسبه شده است. ابتدا CEC برای 20 نمونه مغزه از دو چاه با استفاده از روش باور (Bower) اندازهگیری شد. در ادامه بر پایه دادههای لاگهای پتروفیزیکی و نتایج آزمایشگاهی و به کمک برآوردگر شبکه عصبی مصنوعی، مقادیر CEC در طول هر چاه برآورد شد. در پایان با توجه به مقادیر CEC کانیهای رسی، دادههای موجود به 5 دسته شامل پهنه عاری از رس و پهنههای دارای کائولینیت، ایلیت- کلریت، هالویزیت با دو مولکول آب و پهنه مونتموریلونیت تقسیم شد. برای اینمنظور از ردهبندیکنندههای بیزین، پارزن و K- نزدیکترین همسایگی (KNN) استفاده شد. در پایان نتایج به دست آمده با نتایج حاصل از آزمایش پراش پرتو ایکس (XRD) مقایسه شد که تطابق خوبی نشان داد.
گلناز جوزانی کهن؛ فریدون سحابی؛ غلامحسین نوروزی؛ حسین معماریان
چکیده
انواع مختلف کانیهای رسی به شیوههای گوناگون موجب کاهش کیفیت مخازن هیدروکربنی، اخلال در عملیات حفاری و همچنین سبب ایجاد مشکلاتی در امر تفسیر لاگهای چاهنگاری میشوند. از این رو، شناسایی و تفکیک آنها در صنعت بالادستی نفت اولویت و اهمیت ویژهای دارد. در این پژوهش، نوع، میزان و نحوه توزیع هریک از انواع کانیهای رسی در 76 نمونه ...
بیشتر
انواع مختلف کانیهای رسی به شیوههای گوناگون موجب کاهش کیفیت مخازن هیدروکربنی، اخلال در عملیات حفاری و همچنین سبب ایجاد مشکلاتی در امر تفسیر لاگهای چاهنگاری میشوند. از این رو، شناسایی و تفکیک آنها در صنعت بالادستی نفت اولویت و اهمیت ویژهای دارد. در این پژوهش، نوع، میزان و نحوه توزیع هریک از انواع کانیهای رسی در 76 نمونه مغزهدو چاه تولیدی و خشک در سنگ مخزن ماسهسنگی شوریجه، به سن کرتاسه آغازی، با استفاده از شش روش تجزیه دستگاهی یعنی روشهای طیفسنجی پراش پرتو ایکس (XRD)، طیفسنجی فلورسانس پرتو ایکس (XRF)، مطالعات میکروسکوپی تیغههای نازک، تجزیههای حرارتی (DTA-TGA)، تجزیه میکروسکوپ الکترونی روبشی (SEM)و اندازهگیری ظرفیت تبادل کاتیونی (CEC) تعیین شده است. نتایج آزمایشها نشان داد که کانیهای رسی چیره در این دو چاه به ترتیب فراوانی ایلیت، کلریت منیزیمدار و کائولینیت است که میزان متوسط هریک در چاه خشک به مراتب بیشتر از چاه تولیدی است. مقدار اندکی گلوکونیت (در هر دو چاه)، مونتموریلونیت (فقط در چاه تولیدی) و کانیهای رسی مخلوط لایه از انواع ایلیت- مونتموریلونیت و کلریت- مونتموریلونیت (فقط در چاه خشک) وجود دارد. با طبقهبندی میزان رس در 5 گروه(کمتر از 10 درصد، 10 تا 15 درصد، 15 تا 20 درصد، 20 تا 25 درصد و بیش از 25 درصد)، بر اساس درصد تجمعی در هر گروه، چاه تولیدی از نوع تمیز و چاه خشک در گروه ماسه شیلی قرار میگیرد. روند افزایشی کانیهای ایلیت، گلوکونیت و روند کاهشی کائولینیت و همین طور افزایش درصد ایلیت و کلریت در کانیهای مخلوط لایه با افزایش ژرفا و به تبع آن افزایش دما بیانگر عملکرد فرایند دیاژنز تدفینی در این سازند است. بیشترین میزان همبستگی کانیهای رسی با درصد عناصر آهن، آلومینیم، پتاسیم و منیزیم به دست آمد. منشأ رسهای سازند شوریجه عمدتاً ثانوی و حاصل دگرسانی خردهسنگها، پلاژیوکلازها و فلدسپارهای قلیایی است و در مواردی نیز منشأ رس به صورت جریانی با توزیع لایهای از خارج است. الگوی توزیع رسهای اتوژن به صورت پرکننده، پوشش دهنده و پلزننده میان منافذ است که تخلخل و تراوایی سازند را کاهش میدهند.